ро́скошь ж.

1. раско́ша, -шы ж.; ро́скаш, -шы ж.; бага́цце, -цця ср.;

ро́скошь обстано́вки ро́скаш (бага́цце) абсталява́ння;

жить в ро́скоши жыць у раско́шы (у ро́скашы);

2. (изобилие) бага́цце, -цця ср.;

ро́скошь ю́жной приро́ды бага́цце паўднёвай прыро́ды;

◊

позво́лить себе́ ро́скошь сде́лать что́-л. дазво́ліць сабе́ раско́шу зрабі́ць што-не́будзь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раско́ша ж.

1. ро́скошь;

жыць у ~шы — жить в ро́скоши;

2. раздо́лье ср., приво́лье ср., просто́р м.;

3. ро́скошь, изли́шество ср.;

◊ шале́ць з ~шы — беси́ться с жи́ру

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

великоле́пие ср. пы́шнасць, -ці ж.; (роскошь) раско́ша, -шы ж.; (красота) хараство́, -ва ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Раско́ша, ро́скаш ’празмерны дастатак, пышнасць, велічнае хараство’, ’прастор, свабода, пачуццё свабоды, волі’, ’спакой’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Ян.), ’воля, прыволле, прастор’ (Касп., Байк. і Некр.), ’багацце’ (Байк. і Некр.), роско́ша ’дадатак’ (ТС). Параўн. укр. р́оскіш ’празмерны дастатак, задавальненне, асалода’, рус. ро́скошь ’прыемнасць, раскоша’, польск. rozkosz ’роскаш, багацце’, чэш., славац. rozkoš ’радасць, асалода’, славен. razkošje ’роскаш, багацце, радасць’, серб.-харв. ра̀скош ’раскоша’, балг. разко́ш ’асалода’. Звычайна рэканструюецца як *orzkošь (< *orzkoxj‑) і звязваецца з *koxati (гл. кахаць). Гл. Фасмер, 3, 504; Брукнер, 242; Бязлай, 3, 159; БЕР, 6, 155.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

не́га ж.

1. (полное довольствие) даста́так, -тку м.; (роскошь) раско́ша, -шы ж.;

2. (блаженство, наслаждение) асало́да, -ды ж.;

3. (нежность) пяшчо́та, -ты ж.; (ласковость) ла́ска, -кі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ро́скаш ’раскоша’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’дастатак’, ’прасторнае памяшканне’ (Нас.), ’свабода, воля (для курэй)’ (брасл., Сл. ПЗБ), ’прыдоба, удоба, выгада, прыволле’ (светлаг., лельч., ЛА, 5). Укр. ро́скіш ’раскоша, багацце, дастатак’, рус. зах. роскошь з польск. roskosz (Махэк₂, 267); в.-луж. rozkošnik ’чалавек, ахвочы на пацехі’, чэш., славац. rozkoš ’асалода, раскоша, шчасце’, ’прывабнасць, краса, хараство’, ’юрлівасць’, славен. razkô̥s ’радасць, ахвота, жаданне’, серб. ра́скош ’раскоша’, макед. раскош ’тс’, балг. разко́ш, ц.-слав. раскошь ’асалода, радасць, задавальненне’. Прасл. *orz‑košь < *(orz‑)koxati (Бязлай, 3, 159; Бернекер, 1, 538; Брукнер, 242; Чарных, 2, 123), параўн. ст.-чэш. rozkochati ’развесяліць’, ’распагоджвацца’, — да раз- і кахаць (гл.). Гл. таксама раскоша.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ца́рскі в разн. знач. ца́рский;

ц. ўказ — ца́рский ука́з;

ц. рэжы́м — ца́рский режи́м;

~кая раско́ша — ца́рская ро́скошь;

○ ~кая гарэ́лка — хим. ца́рская во́дка;

~кія дзве́ры — церк. ца́рские врата́;

◊ ц. абе́д — ца́рский обе́д;

~кі стол — ца́рский стол

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)