фі́ла, ‑ы, ж.

У Старажытнай Грэцыі — родавая адзінка, роўная племю; пазней тэрытарыяльная адзінка.

[Ад грэч. phylē — племя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паслён, -у, м.

Родавая назва некаторых раслін (напр., бульбы, памідораў, а таксама тытуню, блёкату і інш.), якія ўтвараюць асобнае сямейства.

|| прым. паслёнавы, -ая, -ае.

Сямейства паслёнавых (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ро́давы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ро́давы ро́давая ро́давае ро́давыя
Р. ро́давага ро́давай
ро́давае		 ро́давага ро́давых
Д. ро́даваму ро́давай ро́даваму ро́давым
В. ро́давы (неадуш.)
ро́давага (адуш.)		 ро́давую ро́давае ро́давыя (неадуш.)
ро́давых (адуш.)
Т. ро́давым ро́давай
ро́даваю		 ро́давым ро́давымі
М. ро́давым ро́давай ро́давым ро́давых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

першабы́тна-ро́давы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. першабы́тна-ро́давы першабы́тна-ро́давая першабы́тна-ро́давае першабы́тна-ро́давыя
Р. першабы́тна-ро́давага першабы́тна-ро́давай
першабы́тна-ро́давае		 першабы́тна-ро́давага першабы́тна-ро́давых
Д. першабы́тна-ро́даваму першабы́тна-ро́давай першабы́тна-ро́даваму першабы́тна-ро́давым
В. першабы́тна-ро́давы (неадуш.)
першабы́тна-ро́давага (адуш.)		 першабы́тна-ро́давую першабы́тна-ро́давае першабы́тна-ро́давыя (неадуш.)
першабы́тна-ро́давых (адуш.)
Т. першабы́тна-ро́давым першабы́тна-ро́давай
першабы́тна-ро́даваю		 першабы́тна-ро́давым першабы́тна-ро́давымі
М. першабы́тна-ро́давым першабы́тна-ро́давай першабы́тна-ро́давым першабы́тна-ро́давых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

патрыярха́льна-ро́давы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. патрыярха́льна-ро́давы патрыярха́льна-ро́давая патрыярха́льна-ро́давае патрыярха́льна-ро́давыя
Р. патрыярха́льна-ро́давага патрыярха́льна-ро́давай
патрыярха́льна-ро́давае		 патрыярха́льна-ро́давага патрыярха́льна-ро́давых
Д. патрыярха́льна-ро́даваму патрыярха́льна-ро́давай патрыярха́льна-ро́даваму патрыярха́льна-ро́давым
В. патрыярха́льна-ро́давы (неадуш.)
патрыярха́льна-ро́давага (адуш.)		 патрыярха́льна-ро́давую патрыярха́льна-ро́давае патрыярха́льна-ро́давыя (неадуш.)
патрыярха́льна-ро́давых (адуш.)
Т. патрыярха́льна-ро́давым патрыярха́льна-ро́давай
патрыярха́льна-ро́даваю		 патрыярха́льна-ро́давым патрыярха́льна-ро́давымі
М. патрыярха́льна-ро́давым патрыярха́льна-ро́давай патрыярха́льна-ро́давым патрыярха́льна-ро́давых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абшчы́нна-ро́давы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абшчы́нна-ро́давы абшчы́нна-ро́давая абшчы́нна-ро́давае абшчы́нна-ро́давыя
Р. абшчы́нна-ро́давага абшчы́нна-ро́давай
абшчы́нна-ро́давае		 абшчы́нна-ро́давага абшчы́нна-ро́давых
Д. абшчы́нна-ро́даваму абшчы́нна-ро́давай абшчы́нна-ро́даваму абшчы́нна-ро́давым
В. абшчы́нна-ро́давы (неадуш.)
абшчы́нна-ро́давага (адуш.)		 абшчы́нна-ро́давую абшчы́нна-ро́давае абшчы́нна-ро́давыя (неадуш.)
абшчы́нна-ро́давых (адуш.)
Т. абшчы́нна-ро́давым абшчы́нна-ро́давай
абшчы́нна-ро́даваю		 абшчы́нна-ро́давым абшчы́нна-ро́давымі
М. абшчы́нна-ро́давым абшчы́нна-ро́давай абшчы́нна-ро́давым абшчы́нна-ро́давых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

◎ Пе́сак 1 пясок ’трус’ (Нас.). Памянш. да пес (гл.), якое выкарыстоўвалася для называння розных звяркоў з густой поўсцю. Параўн. ст.-рус. песикь ’пясец’ (XVI ст.) і тсы©ь ’шчанё’; як родавая назва рус. песь ужывалася ў адносінах да воўка, лісы, сабакі (Даль, 3, 105); сюды ж таксама рус. (тул.) песец ’даўгашэрсны трус’. Паводле Німчука (Давньорус., 205), да XVII ст. ва Украіне вадзіўся звярок песок, якога здабывалі на футра: рысь, пески и коты; суф. ‑ець актыўна выцясняўся суф. ‑ок (< ькь).

◎ Пе́сак 2 ’простая шашка ў гульні ў шашкі’ (Нас.). Няясна. Магчыма, пераасэнсаванае пешка (*пёійак?), гл.

◎ Пе́сак 3 ’пясок’ (докш., Сл. ПЗБ). З польск. piasek ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 509). Націск на першым складзе спрыяў аднаўленню этымалагічнага ‑ė‑ (усх.-слав. гтъськъ ’пясок’). Вытворнае пескавы Чышчаны’ (мядз., Жыв. сл.), параўн. пескавы ’тс’ (Станк., Сл. ПЗБ), пескаву́ ’тс’ (ТС) — ад пясок

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)