расхіна́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. расхіна́юся расхіна́емся
2-я ас. расхіна́ешся расхіна́ецеся
3-я ас. расхіна́ецца расхіна́юцца
Прошлы час
м. расхіна́ўся расхіна́ліся
ж. расхіна́лася
н. расхіна́лася
Загадны лад
2-я ас. расхіна́йся расхіна́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час расхіна́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

расхіна́цца несов.

1. раздвига́ться; (широко раскрываться) распа́хиваться; см. расхіну́цца;

2. страд. раздвига́ться; распа́хиваться; см. расхіна́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

расхіна́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да расхінуцца.

2. Зал. да расхінаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхіну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; зак.

1. Раскінуць на сабе адзенне.

Расхініся, калі горача.

2. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Разысціся ў бакі, адхінуўшыся (пра краі, крыссе адзення).

Полы курткі расхінуліся.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскрыцца (пра дзверы, акно, заслону і пад.).

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разгарнуцца (пра што-н. загорнутае).

Пакунак расхінуўся.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расступіцца ў бакі, даўшы праход, месца.

Натоўп расхінуўся.

|| незак. расхіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распа́хиваться​II несов.

1. (об окнах, о дверях) расчыня́цца;

2. (об одежде) расхіна́цца;

3. страд. расчыня́цца; расхіна́цца; см. распа́хивать​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раздвига́ться

1. (разъединяясь, отодвигаться друг от друга) рассо́ўвацца, расстаўля́цца;

2. (расступаться) расхіна́цца;

3. (становиться просторнее, шире) расшыра́цца, пашыра́цца; см. раздви́нуться;

4. (быть раздвижным) рассо́ўвацца;

стол раздвига́ется стол рассо́ўваецца;

5. страд. рассо́ўвацца, расстаўля́цца; расхіна́цца; расшыра́цца, пашыра́цца; см. раздвига́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разлета́ться​I несов.;

1. в разн. знач. разлята́цца; (ускорять силу движения — ещё) разганя́цца; см. разлете́ться;

2. (распахиваться) разг. расхіна́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заці́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. заціх, ‑ла; зак.

1. Перастаць ствараць якія‑н. гукі (гаварыць, смяяцца, крычаць і пад.); змоўкнуць. Марыля крычала хрыпла і дзіка, а потым заціхла. Брыль. Уздрыгнула і памалу пачала расхінацца заслона, са сцэны павеяла халадком, зала заціхла. Карпаў. // Перастаць чуцца, раздавацца. І змоўкла радыё, ні гуку, І голас дыктара заціх. Колас. Заціх апошні водгалас грымотнага раскату. Лынькоў.

2. перан. Аслабіць або спыніць сваю дзейнасць. Лёгкая плынь ветру зноў заціхне, і дзень зноў зіхаціць сонцам. Чорны. Вёска прытаілася, заціхла, як і ў першыя дні акупацыі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)