распераза́цца, -перажу́ся, -пяра́жашся, -пяра́жацца; расперажы́ся; зак.

1. Зняць з сябе тое, чым быў падперазаны (пояс, рэмень і пад.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Развязацца, расшпіліцца (пра пояс; разм.).

3. перан. Перастаць стрымліваць сябе; стаць недысцыплінаваным, нахабным.

|| незак. распяра́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распераза́цца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. расперажу́ся распяра́жамся
2-я ас. распяра́жашся распяра́жацеся
3-я ас. распяра́жацца распяра́жуцца
Прошлы час
м. распераза́ўся распераза́ліся
ж. распераза́лася
н. распераза́лася
Загадны лад
2-я ас. расперажы́ся расперажы́цеся
Дзеепрыслоўе
прош. час распераза́ўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

распераза́цца сов.

1. распоя́саться, снять по́яс;

2. (о поясе) расстегну́ться; развяза́ться;

3. перен. распоя́саться; разнузда́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распераза́цца, ‑перажуся, ‑пяражашся, ‑пяражацца; заг. расперажыся; зак.

1. Зняць з сябе тое, чым быў падперазаны (пояс, папругу, рэмень і пад.). Не пазіраючы ні на кога і тупнуўшы разы са два, Пракоп моўчкі расперазаўся і зняў сярмягу. Колас.

2. Разм. Расшпіліцца (пра пояс).

3. перан. Перастаць стрымліваць сябе; стаць недысцыплінаваным, нахабным. Прытым, Зусім расперазаўся [Кузьма], — Ідзе па вуліцы, шуміць, Бушуе, брэша і хаміць. Корбан. Цяпер, адганяючы непажаданы ўспамін, .. [Гукан] падумаў інакш, больш злосна: «Зазнаўся, няшчасны пісака... Расперазаўся». Шамякін.

•••

Хоць расперажыся — уволю, колькі хочаш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распяра́звацца гл. расперазацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

параспяра́звацца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -аецца; -аемся, -аецеся, -аюцца; зак.

Расперазацца — пра ўсіх, многіх ці пра ўсё, многае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адпераза́цца, -перажу́ся, -пяра́жашся, -пяра́жацца; -пераза́ўся, -пераза́лася; -перажы́ся; зак.

Зняць з сябе дзягу, пояс і пад.; расперазацца.

|| незак. адпяра́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распояса́ться прям., перен. распераза́цца, мног. параспяра́звацца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адпераза́цца, ‑перажуся, ‑пяражашся, ‑пяражацца; заг. адперажыся; зак.

Зняць з сябе папругу, пояс; расперазацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распяра́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да расперазацца.

2. Зал. да распяразваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)