разу́мны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. разу́мны разу́мная разу́мнае разу́мныя
Р. разу́мнага разу́мнай
разу́мнае		 разу́мнага разу́мных
Д. разу́мнаму разу́мнай разу́мнаму разу́мным
В. разу́мны (неадуш.)
разу́мнага (адуш.)		 разу́мную разу́мнае разу́мныя (неадуш.)
разу́мных (адуш.)
Т. разу́мным разу́мнай
разу́мнаю		 разу́мным разу́мнымі
М. разу́мным разу́мнай разу́мным разу́мных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дахо́дліва-разу́мны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. дахо́дліва-разу́мны дахо́дліва-разу́мная дахо́дліва-разу́мнае дахо́дліва-разу́мныя
Р. дахо́дліва-разу́мнага дахо́дліва-разу́мнай
дахо́дліва-разу́мнае		 дахо́дліва-разу́мнага дахо́дліва-разу́мных
Д. дахо́дліва-разу́мнаму дахо́дліва-разу́мнай дахо́дліва-разу́мнаму дахо́дліва-разу́мным
В. дахо́дліва-разу́мны (неадуш.)
дахо́дліва-разу́мнага (адуш.)		 дахо́дліва-разу́мную дахо́дліва-разу́мнае дахо́дліва-разу́мныя (неадуш.)
дахо́дліва-разу́мных (адуш.)
Т. дахо́дліва-разу́мным дахо́дліва-разу́мнай
дахо́дліва-разу́мнаю		 дахо́дліва-разу́мным дахо́дліва-разу́мнымі
М. дахо́дліва-разу́мным дахо́дліва-разу́мнай дахо́дліва-разу́мным дахо́дліва-разу́мных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

се́йбіт, -а, М -біце, мн. -ы, -аў, м.

1. Той, хто сее зерне.

С. трывожыцца за лёс ураджаю.

2. перан. Чалавек, які распаўсюджвае ідэі, веды.

С. разумнага, добрага, вечнага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разу́мнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць разумнага. Разумнасць палітыкі савецкага ўрада.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вары́ць, вару́, ва́рыш, ва́рыць; ва́раны; незак., што.

1. Гатаваць страву, пітво кіпячэннем на агні.

В. бульбу.

В. абед.

2. Вырабляць што-н. шляхам кіпячэння, плаўлення і пад.

В. мыла.

В. шкло.

3. Рабіць зварку металічных прадметаў і іх частак.

В. сталь.

◊

Галава варыць у каго (разм.) — пра кемлівага, разумнага чалавека.

|| зак. звары́ць, звару́, зва́рыш, зва́рыць; зва́раны.

|| наз. ва́рка, -і, ДМ -рцы, ж. (да 1—3 знач.) і варэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. ва́рачны, -ая, -ае (спец.).

В. цэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што і без дап.

Мець вялікае сардэчнае пачуццё да асобы другога полу; любіць (у 2 знач.). [Маша] не проста была ўлюбёна ў гэтага дужага, разумнага, таленавітага чалавека. Яна кахала яго, глыбока, тайна, безнадзейна. Шамякін. Люблю маладых І люблю пасівелых, Вясёлых люблю, А кахаю адну. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расчу́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.

Паддацца пачуццю хвалявання, замілавання, жалю. Камісар адчуў глыбокую ўдзячнасць да гэтага разумнага, смелага хлопца і расчуліўся да слёз. Шамякін. Прамова .. [Цімохава] была гарачая, сам прамоўца расчуліўся, і сляза вось-вось гатова была скаціцца з яго вострых і хітрых вачэй. Колас. Ваня расчуліўся ад нечаканай ласкі. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дакара́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Папракаць, выказваючы нездавальненне кім‑, чым‑н. Дакараць свой лёс. □ [Міхась] зноў і зноў дакараў у думках сястру, а заадно і Толю, што яны згадзіліся пусціцца ў такую далёкую і небяспечную дарогу. Якімовіч. Хлопец моцна дакараў сябе за тое, што не сказаў тады Ніне ніводнага разумнага слова. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саракагадо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які працягваецца сорак гадоў. Саракагадовая служба.

2. Які дасягнуў сарака гадоў, ва ўзросце сарака гадоў. [Алеська] нечакана і горка адчуў сябе самотным, нават старэйшым за саракагадовага, бывалага і разумнага чалавека... Брыль. // Які склаўся, утварыўся за сорак гадоў. Саракагадовы вопыт.

3. Які мае адносіны да саракагоддзя (у 2 знач.). Саракагадовы юбілей працы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нецвяро́зы, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення; п’яны. [Маці:] — Аднаго разу позна, папацёмку ўжо, варочаўся.. [кравец] дахаты. А, відаць, нецвярозы быў. Ну і завяла яго сцежка ўбок. Якімовіч. // Характэрны для п’янага чалавека. Адным з грубейшых парушэнняў правы вулічнага руху з’яўляецца кіраванне аўтамабілем у нецвярозым стане. «Звязда».

2. перан. Пазбаўлены разумнага падыходу да каго‑, чаго‑н. Нецвярозыя адносіны да падзей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)