разра́д

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. разра́д разра́ды
Р. разра́ду разра́даў
Д. разра́ду разра́дам
В. разра́д разра́ды
Т. разра́дам разра́дамі
М. разра́дзе разра́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

разра́д² гл. разрадзіць, разрадзіцца¹.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разра́д¹, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Група, катэгорыя асоб, прадметаў або з’яў, аб’яднаных агульнасцю якіх-н. прыкмет.

Р. раслін.

2. Ступень, афіцыйна зацверджаны ўзровень кваліфікацыі ў прафесіі, спорце.

Токар сёмага разраду.

3. У матэматыцы: месца, якое займае лічба пры пісьмовым абазначэнні ліку.

Лічба другога разраду.

|| прым. разра́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разра́д I -ду м. (категория) разря́д

разра́д II, -ду м., в разн. знач. разря́д;

электры́чны р. — электри́ческий разря́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разра́д ​1, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Група, катэгорыя асоб, прадметаў або з’яў, якія адрозніваюцца ад іншых падобных якімі‑н. агульнымі прыкметамі. Граматычны разрад слоў. □ Аднак самы вялікі разрад лацінізмаў старабеларускай мовы ўтвараюць словы абстрактнага значэння. Жураўскі.

2. (з парадк. ліч. і прым.). Ступень кваліфікацыі ў якой‑н. спецыяльнасці, у спорце і пад. Рэстаран першага разраду. □ Паслаў .. [Заслонаў] Жэню ў дэпо вучыцца на слесара, а праз два месяцы яму прысвоілі трэці разрад. Шчарбатаў. Вучняў запрашаюць на такія заводскія мерапрыемствы, як прысваенне кваліфікацыйных разрадаў, ушанаванне пераможцам сацыялістычнага спаборніцтва. «Звязда». Красуцкі — высокага росту, прыгажун, здаравяк, мае спартыўны разрад і піша дысертацыі. Навуменка.

3. У арыфметыцы — месца, якое займае лічба пры пісьмовым абазначэнні ліку. Лічба другога разраду.

4. Гіст. Цэнтральная ўрадавая ўстанова ў Рускай дзяржаве 16–17 стст., якая ведала служылымі людзьмі, вайсковымі справамі і кіраўніцтвам паўдневых гарадоў і паветаў.

разра́д ​2, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. разраджаць — разрадзіць (у 1 знач.).

2. Страта электрычнасці якім‑н. целам, якое мае электрычны зарад; з’ява, якая суправаджае гэтую страту. Электрычны разрад. Атмасферны разрад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разрадзі́цца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -дзіцца; зак.

1. Стаць разраджаным (пра агнястрэльную зброю).

2. Страціць электрычны зарад.

Электрычная батарэя разрадзілася.

3. перан. Пра адносіны, абстаноўку: перастаць быць напружаным, стаць спакайнейшым.

Абстаноўка разрадзілася.

|| незак. разраджа́цца, -а́ецца.

|| наз. разра́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разрадзі́ць, -раджу́, -ра́дзіш, -ра́дзіць; -ра́джаны; зак., што.

1. Выняць зарад (з агнястрэльнай зброі).

Р. гранату.

2. Пазбавіць электрычнага зараду.

Р. акумулятар.

3. перан. Ліквідаваць напружанасць, аслабіць сілу праяўлення чаго-н.

Р. атмасферу ў сям’і.

|| незак. разраджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разра́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж. і разра́д, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.).

|| прым. разра́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разря́д​I (категория) разра́д, -ду м.;

спорти́вный разря́д спарты́ўны разра́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разря́д​II (оружия) разра́д, -ду м.;

разря́д пу́шки разра́д пу́шкі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

безэлектро́дный / безэлектро́дный разря́д безэлектро́дны разра́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)