раза́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (спец.).
1. Вялікі шырокі нож.
2. Рэжучая частка якой-н. машыны, прылады, якога-н. інструмента.
3. Першабытная каменная сякера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раза́к
‘расліна’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
раза́к |
| Р. |
разаку́ |
| Д. |
разаку́ |
| В. |
раза́к |
| Т. |
разако́м |
| М. |
разаку́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
раза́к
‘нож’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
раза́к |
разакі́ |
| Р. |
разака́ |
разако́ў |
| Д. |
разаку́ |
разака́м |
| В. |
раза́к |
разакі́ |
| Т. |
разако́м |
разака́мі |
| М. |
разаку́ |
разака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
раза́к I, -ка́ м., в разн. знач. реза́к
раза́к II, -ку́ бот. телоре́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раза́к 1, ‑а, м.
1. Прылада для рэзання чаго‑н. Мадэльеры распрацавалі спараныя разакі для раскрою мяккага скуртавару. «Звязда». // Рэжучая частка якой‑н. прылады, інструмента, машыны. Не забыта .. [зямля], бо вунь пры шляху востра паблісквае на сонцы разаком плуг. Мурашка. // Абл. Піла. Назаўтра з раніцы засунуў [Марцін] за пояс спрытную сякеру, узяў разак, прыстасаваны такім парадкам, каб можна было ім аднаму пілаваць, і пайшоў ў лес. Колас.
2. Інструмент для кіслароднай рэзкі металаў. Аўтагенны разак.
3. Рабочы, спецыяліст па забою жывёлы, птушкі.
4. Абл. Жорсткая, але нетрывалая заледзянелая скарынка снегу або лёду. Святло .. [ракеты] часам прымушала яго легчы на жорсткі, сцукраваны снег, і Васіль па разаку вужам перапаўзаў.. на шэрае ворыва або таіўся нерухома ў праталай разорыне. Грамовіч. — На разаку ты такі лавок не паставіш правільна .. — зрушыць плынню. Масарэнка.
раза́к 2, ‑у, м.
Шматгадовая вадзяная расліна сямейства жабнікавых з моцнымі калючымі лістамі і буйнымі белымі кветкамі, якая ў час цвіцення ўсплывае на паверхню. У затоках вясною і ў дажджлівыя гады стаяла брудная рудая вада і ў ёй расла жорсткая і такая ж рудая асака, перамешаная крамяным лапушыстым разаком. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раза́к ’разак (трава)’, ’асака’ (чэрв., воран., лід., трак., паст., іўеў., ганц., барыс., докш., дзятл., Сл. ПЗБ), ’трыснёг’ (Кіс.). Утворана ад рэ́заць (гл.), паколькі расліна мае вострыя краі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
телоре́з бот. раза́к, -ку́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хак, ‑а, м.
Інструмент для падсочкі дрэў — разак на доўгай ручцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
реза́к в разн. знач. раза́к, -ка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мутарэс ’разак, Stratiotes L.’ (гродз., Сл. ПЗБ). Да мударэз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)