Verbum

анлайнавы слоўнік

піха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.

Тое, што і пхаць.

|| аднакр. піхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. піха́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

піха́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
	адз.	мн.
1-я ас.	піха́ю	піха́ем
2-я ас.	піха́еш	піха́еце
3-я ас.	піха́е	піха́юць
Прошлы час
м.	піха́ў	піха́лі
ж.	піха́ла
н.	піха́ла
Загадны лад
2-я ас.	піха́й	піха́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час	піха́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

піха́ць несов., см. пхаць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

піха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Тое, што і пхаць. На станцыі было вельмі многа людзей. Яны бегалі ўсцяж вагонаў, крычалі, піхалі адзін аднаго. Арабей. [Антон Пятровіч:] — Ды хто, як не я, табе самому параіў паступіць у акадэмію? І яму раіў. Усіх вас, верхаглядаў, на добрую дарогу піхаў. Шашкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Піха́ць, піхану́ць, піха́цца ’пхаць, штурхаць’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Мік., Шат., Касп.; докш., баран., беласт., Сл. ПЗБ; аг.-бел., ЛА, 2), ’запіхваць’, ’малаціць пшаніцу’ (Нас.), пі́хаць ’даваць’ (Юрч. Вытв.), піхену́ць ’піхнуць’ (ТС), піха́ць ’есці прагна, груба і многа’ (Нар. лекс.), піхані́на ’штурханіна’ (міёр., Нар. словатв.), піхну́ць ’раптам папхнуць’. Укр. пиха́ти, пхати, рус. пиха́ть, пхать, ст.-рус. пихати, пьхати, польск. pichać, pchąć, чэш. pcháti, pchnouti, славац. pchať, pichať ’тс’, славен. peháti ’тс’, pháti ’таўчы, абдзіраць зерне’, харв. чак. ophati ’таўчы ячмень’, балг. пъ́хам ’соваю, тыцкаю’, ст.-слав. пьхати ’таўчы’. Праз чаргаванне ў аснове звязана з чэш. pěchovati ’трамбаваць’, а таксама з пест, пшано, пшаніца. Прасл. *pixati, *pьxati. Да і.-е. *pis‑, *pei̯s‑ ’таўчы, таптаць’: літ. pìsitі ’fuluere’, paisýti ’абдзіраць ячмень, малоцячы яго цапамі’, piestà ’таўкач’, лат. pàisît ’церці лён’, ст.-грэч. πτίσσω ’б’ючы, таўкучы, мелючы, ачышчаць, абдзіраць зерне ад абалонкі, шалупіння’, πτίσισ ’шалупінне’, πτισάνη ’ячныя крупы’, πτίσμα ’шатраванае зерне’, ст.-інд. pináṣṭi ’таўчы, драбіць’, piṣṭa ’змолаты’, ’мука’, перс. pist ’тс’, лац. pīnsō, ‑ere ’стаптаць, стаўчы’, с.-н.-ням. fesa ’вотруб’е’, vîsel ’ступа’ (Міклашыч, 270; Праабражэнскі, 2, 50; Траўтман, 220; Фасмер, 3, 269–270; Мюленбах-Эндзелін, 3, 34; Вальдэ-Гофман, 2, 307; Аткупшчыкоў, Из истории, 230; Бязлай, 3, 33; Борысь, Czak. stud., 100–102). Гл. таксама пхаць. Сюды ж піхма піхаць ’узмоцнена піхаць’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пиха́ть несов., разг. пхаць, піха́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

піха́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. піхаць і піхацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пэ́ханік ’смольны корч’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Ад піхаць, піхаць ’пыхаць, пыхкаць’, гукапераймальнага паходжання, параўн.: папяросай рабіць пэх‑пэх (Янк. 1).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Піх ’штуршок’, ’штурханне’ (Нас.: мсцісл., Нар. лекс.) — аддзеяслоўнае ўтварэнне. Да піха́ць (гл.). Сюды ж піхам ’гвалтам, сілай, бітком’ (Нас.).

Піх! піхі́сь! піхе́ль! піхе́нь! піху́нь! ’пра хуткі штуршок, штурханне’ (Нас.; мсцісл., Нар. лекс.). Гукапераймальныя — да піха́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)