пя́цца, пну́ся, пне́шся, пне́цца; пнёмся, пняце́ся, пну́цца; пя́ўся, пя́лася; пні́ся; незак.

1. Напружваць усе сілы, напружвацца.

П., цягнучы калёсы.

2. перан. Намагацца зрабіць што-н.

П., каб хутчэй выканаць заданне.

|| наз. пя́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пя́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. пну́ся пнё́мся
2-я ас. пне́шся пняце́ся
3-я ас. пне́цца пну́цца
Прошлы час
м. пя́ўся пя́ліся
ж. пя́лася
н. пя́лася
Загадны лад
2-я ас. пні́ся пні́цеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час пнучы́ся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пя́цца несов.

1. напряга́ться; тужи́ться, нату́живаться;

2. проти́скиваться, лезть;

3. перен., ирон. стара́ться сде́лать непоси́льное; из ко́жи (вон) лезть;

◊ пне́цца як жа́ба на ку́піну — ле́зет как лягу́шка на ко́чку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пя́цца, пнуся, пнешся, пнецца; пнёмся, пняцеся; незак.

1. Напружваць усе сілы; напружвацца. Схудзелы за лета конь пяўся, цягнучы воз бульбы па пескавых каляінах. Крапіва.

2. перан. Намагацца зрабіць што‑н. Лез, пяўся [Васіль], колькі змогі, зладжваў будыніну свайго шчасця, бервяно за бервяном, плашку за плашкай, паплецінку за паплецінкай. Мележ. Каб схаваць ад Галілея сваё пачуццё, .. [Гвардыян] пяўся зрабіць на сваім твары безуважна-іранічную ўсмешку. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пну́цца несов., см. пя́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успа́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца; -па́ўся, -па́лася; -пі́ся; зак.

Моцна заснуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пну́цца, пну́ся, пне́шся, пне́цца; пнёмся, пняце́ся, пну́цца; пні́ся; незак.

Тое, што і пяцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праспа́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца; -піся; зак.

Пра п’янага: працверазіцца пасля сну.

Ідзі праспіся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ту́житься несов., разг. пя́цца; ту́жыцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скупі́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца; незак., на што, з інф. і без дап.

Неахвотна расходаваць, аддаваць; быць празмерна ашчадным.

С. на пачастунак.

Не с. на добрыя словы (перан.: лёгка гаварыць каму-н. прыемнае).

|| зак. паскупі́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)