пхаць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).
1. каго-што. Дакранацца рэзкім рухам, кароткім ударам, рухам ад сябе, штурхаць.
П. у грудзі.
П. суседа локцем.
П. тачку.
2. каго-што. Паспешліва або з цяжкасцю запіхваць.
П. рэчы ў чамадан.
3. каму што. Прымушаць есці, піць многа ці супраць жадання.
П. ежу дзіцяці.
|| аднакр. пхнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).
|| наз. пха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пха́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пха́ю |
пха́ем |
| 2-я ас. |
пха́еш |
пха́еце |
| 3-я ас. |
пха́е |
пха́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пха́ў |
пха́лі |
| ж. |
пха́ла |
| н. |
пха́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пха́й |
пха́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
пха́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пхаць несов.
1. разг. толка́ть, пиха́ть;
п. у пле́чы — толка́ть (пиха́ть) в спи́ну;
п. та́чку — толка́ть (пиха́ть) та́чку;
2. (вкладывать что-л. внутрь чего-л.) пиха́ть, запи́хивать, засо́вывать, сова́ть;
п. рэ́чы ў чамада́н — пиха́ть (запи́хивать, засо́вывать, сова́ть) ве́щи в чемода́н;
3. (каму, што) разг. (заставлять есть, пить) пи́чкать (кого, чем); (заставлять что-л. взять) всу́чивать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пхаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
Разм.
1. Дакранацца кароткім рэзкім рухам да каго‑, чаго‑н.; штурхаць. Пхаць у грудзі. Пхаць суседа локцем.
2. Штуршкамі прымушаць рухацца куды‑н., у якім‑н. напрамку. Пхаць тачку. □ — Пхайце ззаду! — крыкнуў фурман ва ўсё горла. Колас. Лёдзя ўпарта пхала і пхала ложак, пакуль хворыя жанчыны не ўзнялі гвалту. Карпаў.
3. Паспешліва засоўваць, запіхваць што‑н. куды‑н. Таццяна.. паспешліва пачала пхаць у чамадан бялізну, гальштукі, шкарпэткі, пакуначкі з дамашняй ежай. Карпаў. Старая выняла з кошыка хлеб, каб паказаць, як яго мала, а потым, пазіраючы ў твар суседцы, пхала адной рукой хлеб у кошык. Галавач.
4. Даваць што‑н. у вялікай колькасці, звыш меры. [Павал:] — Мацвей і вясною з камітэцкага аўса карысць меў і цяпер яму падсунулі два пуды грэчкі. Гультай, не хоча рабіць, а яму ўсё пхаюць. Чорны. // Прымушаць каго‑н. есці, піць вельмі многа або супраць жадання. Пхаць ежу дзіцяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пхаць ’піхаць, штурхаць’ (ТСБМ, Нас., ТС, Бес., Шат., Гарэц.), ’напіхваць’ (Нас.; воран., Сл. ПЗБ), пха́цца (пхацьца) ’штурхацца, ціснуцца’ (Нас.; лоеў., Мат. Гом.; іўеў., Сл. ПЗБ), ’павольна ехаць’ (клец., Жыв. сл.), сюды ж пхнуць, пхну́цца ’штурхануць; павольна ехаць’ (ТС, Сл. ПЗБ, Гарэц., Мат. Гом.), а таксама пхену́ць ’штурхануць, піхануць’ (ТС), пхану́ць ’тс’ (брагін., Мат. Гом.). Гл. піхаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
піха́ць несов., см. пхаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пхать несов., прост. пхаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).
1. Пхаць, штурхаць іншага ці адзін аднаго.
2. Адштурхвацца, упіраючыся ў што-н.
П. шастом.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пиха́ть несов., разг. пхаць, піха́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
піха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.
Тое, што і пхаць.
|| аднакр. піхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. піха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)