Пушкі́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Пушкі́ |
| Р. |
Пушко́ў |
| Д. |
Пушка́м |
| В. |
Пушкі́ |
| Т. |
Пушка́мі |
| М. |
Пушка́х |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пу́шка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пу́шка |
пу́шкі |
| Р. |
пу́шкі |
пу́шак |
| Д. |
пу́шцы |
пу́шкам |
| В. |
пу́шку |
пу́шкі |
| Т. |
пу́шкай
пу́шкаю |
пу́шкамі |
| М. |
пу́шцы |
пу́шках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пу́шачны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пушкі. Пушачнае ядро.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разря́дII (оружия) разра́д, -ду м.;
разря́д пу́шки разра́д пу́шкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
турэ́ль, ‑і, ж.
Прыстасаванне для ўстаноўкі і кругавога вярчэння пушкі або кулямёта на ваенных самалётах, караблях, танках і пад. З пярэдняй машыны даў .. чаргу кулямёт, пастаўлены на турэль. Сабаленка.
[Фр. tourelle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. на каго. Спыняць каго‑н. вокрыкам «цыц», «ц-с-с», прыкрыкваць, забараняючы рабіць што‑н. — Ціха ты! Дзяцей перапужаеш! — цыкае на.. [Алеся] Варвара. Васілевіч. Нават калі бабка часам патурала ўнуччыным капрызам, [дзед] цыкаў на яе як за вялікую і вельмі важную правінку. Сабаленка.
2. Пляваць, сплёўваць праз зубы. [Клемусь] курыў звыклыя камсамольскія «пушкі» і цыкаў слінаю праз зубы ў качаргі. Чорны. Курцы смалілі махорку і цыкалі слінай пасярод хаты. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бага́тка ’адуванчык лячэбны, Taraxacum officinale Web.’ (да геаграфіі гл. Кіс., 128), назва расліны’ (Янк. Мат., 94: «Бага́ткамі на Купалля абразы́ аптыка́яць»). Мабыць, вытворнае ад багаты (кветка мае вялікую колькасць пялёсткаў). Аднак не выключаецца, што ў аснове назвы ляжыць уяўленне аб лячэбных або магічных (культавых) уласцівасцях расліны. Другая, «купальская», расліна, якую азначае бага́тка — гэта тое ж самае, што і рус. бога́тка, бога́тница ’Conyza; Erigeron’, укр. богатинка, богатниця, на якой гадаюць аб багацці (адсюль і назва, гл. СРНГ, 3, 44–45). Параўн. і польск. bogatka (XV ст., гл. Брукнер, 34). Паколькі бага́тка ’Erigeron’ мае і іншую назву: рус. пушки, бел. пушкі (Кіс., 50), то магчыма, што на адуванчык проста перанеслі назву багаткі (па падабенству).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)