◎ Пу́зе ’апоўзіны’: насячы пу́зя (пін., Лепка, вусн. паведамлю Відаць, трансфармаванае ў мове перасяленцаў з Навагрудчыны (з 1888 г.) палес. паўзе ’тс’ (гл. апоўзінах магчыма, у выніку характэрнага для часткі навагрудскіх гаворак чаргавання оў > у (вук ’воўк’, пу́ны ’поўны’ і пад.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пу́га

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. пу́га пу́гі
Р. пу́гі пу́г
Д. пу́зе пу́гам
В. пу́гу пу́гі
Т. пу́гай
пу́гаю		 пу́гамі
М. пу́зе пу́гах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пу́за

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. пу́за пу́зы
Р. пу́за пу́заў
Д. пу́зу пу́зам
В. пу́за пу́зы
Т. пу́зам пу́замі
М. пу́зе пу́зах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

хапу́га, -і, ДМ -пу́гу, Т -ам, м.; ДМ -пу́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -пу́г (разм.).

Той, хто хапае; прагны да нажывы; хабарнік, злодзей.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шчо́ўк межд., в разн. знач. щёлк;

◊ на пу́зе шоўк, а ў пузе ш. — посл. на брю́хе шёлк, а в брю́хе щёлк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пу́га, -і, ДМ пу́зе, мн. -і, пуг, ж.

Прымацаваны да палкі кавалак спецыяльна звітай вяровачкі або сырамяці, якім паганяюць жывёлу.

Раменная п.

◊

Як пугаю па вадзе (разм.) — без пэўнага выніку, без знаку.

|| памянш. пу́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Слаўную пужку звіў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пу́за ср., разг. брю́хо, пу́зо;

◊ адгадава́ць п. — отрасти́ть брю́хо;

ад п. — вдо́сталь, до отва́ла;

на пу́зе шоўк, а ў пу́зе шчоўк — погов. на брю́хе шёлк, а в брю́хе щёлк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хапу́га, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑пузе, Т ‑ай (‑аю), ж.

Разм. Той, хто хапае; прагны да нажывы; хабарнік, злодзей. Абнюхаў гэты ціхі кут Якісьці поп-хапуга, Царкву рашыў паставіць тут, Зрабіць святым паслугу. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шёлк в разн. знач. шоўк, род. шо́ўку м.; ядва́б, -бу м.;

иску́сственный шёлк шту́чны шоўк;

◊

на пу́зе шёлк, а в пу́зе щёлк посл. на назе́ бот рыпі́ць, а ў гаршку́ тра́сца кіпі́ць; бо́ты но́выя, а пя́ты го́лыя; хоць без цу́кру, але ў спо́дачку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пу́га, ‑і, ДМ пузе, ж.

Прымацаваны да палкі кавалак вяроўкі або сырамяці, якім паганяюць жывёлу. Сымон сеў на перадок, махнуў пугай, і Пярэстая амаль з месца пайшла трухам. Чарнышэвіч. Ездавы пярэдняй павозкі размахваў пугаю і крычаў штосьці на каняку. Мележ.

•••

Як пугаю па вадзе — без пэўнага выніку, без знаку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)