прыту́льваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прыту́льваю |
прыту́льваем |
| 2-я ас. |
прыту́льваеш |
прыту́льваеце |
| 3-я ас. |
прыту́львае |
прыту́льваюць |
| Прошлы час |
| м. |
прыту́льваў |
прыту́львалі |
| ж. |
прыту́львала |
| н. |
прыту́львала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
прыту́львай |
прыту́львайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
прыту́льваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыту́льваць несов.
1. (да каго, чаго) прижима́ть (к кому, чему); прислоня́ть (к чему);
2. перен. дава́ть прию́т, пригрева́ть;
3. (прятать, защищать) укрыва́ть;
1-3 см. прытулі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыту́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да прытуліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак.
1. каго-што. Шчыльна або з пяшчотай прыціснуць, прыхіліць да сябе.
П. трубку да вуха.
П. дзіця да грудзей.
2. каго (што). Даць прытулак (у 1 знач.), узяць пад сваю апеку.
П. сірот.
|| незак. прыту́льваць, -аю, -аеш, -ае і прытуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прытуля́ць несов., см. прыту́льваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыту́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да прытуліцца.
2. Зал. да прытульваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарну́ць ’грэбці, веславаць; прытульваць, прыцягваць’ (БРС, Шат.), ’мець прыхільнасць’, ’грэбці, веславаць’ (Нас.), ’грэбці, заграбаць што-н.’ (Касп., Сцяшк., Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Адносіцца да вялікай групы прасл. дзеясловаў *gъrtati: *gъrtnǫti (бел. гарта́ць — гарну́ць) з вельмі разгалінаванай семантыкай. Агляд значэнняў у паасобных слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 214–215. Параўн. гарта́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прижима́ть несов.
1. прыціска́ць;
2. (к груди, к сердцу и т. п.) прыту́льваць, тулі́ць;
3. перен. (притеснять) разг. прыціска́ць, прыгнята́ць; см. прижа́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыту́львацца несов.
1. (да каго, чаго) прижима́ться (к кому, чему), льнуть (к кому, чему), приника́ть (к кому, чему), припада́ть (к кому, чему); прислоня́ться (к чему); см. прытулі́цца 1;
2. страд. прижима́ться; прислоня́ться; пригрева́ться; укрыва́ться; см. прыту́льваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тулі́ць, тулю. туліш, туліць; незак., каго-што.
1. Прыхіляць, гарнуць да сябе з ласкай, пяшчотай. Нясе з яслей маці сына, Песціць яго, туліць... Колас. [Янка] гладзіў Аленіны валасы, праводзіў шурпатымі, прапахлымі лазою далонямі па яе твары, туліў да сябе, прыпадаў да вуснаў. Лупсякоў. // Беражліва трымаць, прыхінаць да сябе. Усё на скверах і ў парках адцвітала, а Марына туліла да грудзей свежыя, яркія кветкі. Грамовіч. // Шчыльна прыціскаць, прытульваць што‑н. Сіўка спачатку пырхала на яго і туліла вушы, а потым прызвычаілася ці можа таксама ўцяміла, што .. [козлік] яе «ветэрынар». Брыль. [Гняды] раз-поразу фыркае, туліць да галавы вушы і круціць хвастом. Чарнышэвіч. [Сашка] туліў да рукі мокрую ад крыві хустачку. Чорны. Вецер туліў плацце да .. ног [Веры]. Пестрак. // Хаваць што‑н. у што‑н. [Надзя] туліла ў шырокі плашчык сваю фігуру цяжарнай жанчыны, саромелася і адчувала сябе няёмка. Машара. Мы тулім у каўняры галовы, ляніва адмахваемся ад камароў і хмура маўчым, нібы толькі што пасварыліся. Шашкоў.
2. перан. Хаваць, укрываць каго‑н., служыць прытулкам для каго‑н. Лясы тулілі неспакойных людзей, на якіх падала панская няласка і паліцэйская помста. Колас. Нас тут гуляць і клён і сасна, Берагуць ад відна да відна. Астрэйка. Пушча і ночка яе [песню] гадавалі, Няньчылі казкамі ночы нямой; Дождж і расіца вясною купалі, Снежныя буры тулілі зімой. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)