прымкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.
1. што. Зачыніць, замкнуць на некаторы час.
П. дзверы.
2. Прысунуцца шчыльна да чаго-н.
П. вухам да тэлефоннай трубкі.
3. да каго-чаго. Тое, што і далучыцца.
П. да большасці.
○
Прымкнуць штык (спец.) — надзеўшы, прымацаваць да вінтоўкі.
|| незак. прымыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прымыка́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прымкну́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прымкну́ |
прымкнё́м |
| 2-я ас. |
прымкне́ш |
прымкняце́ |
| 3-я ас. |
прымкне́ |
прымкну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прымкну́ў |
прымкну́лі |
| ж. |
прымкну́ла |
| н. |
прымкну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прымкні́ |
прымкні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прымкну́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прымкну́ць сов.
1. в разн. знач. примкну́ть;
2. запере́ть, замкну́ть (временно);
○ п. штык — воен. примкну́ть штык
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прымкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. што. Закрыць, зачыніць няпоўнасцю; замкнуць на некаторы час. Прымкнуць хату. □ Прымкнуўшы дзверы кухні з двара, Лабановіч борздзенька пабег да сябе на кватэру праз другі ход, што вёў у школу. Колас. Прымкні акно. У н[я]быт кануў вечар... Дзяргай.
2. Прысунуцца блізка, шчыльна да чаго‑н. Адну трубку [тэлефонную] барадой прыціскае лоўка; Прымкнуў вухам да другой, — Вось дык трэніроўка! Бялевіч.
3. Далучыцца да каго‑, чаго‑н. [Паўленка] прымкнуў да атрада з групай байцоў. Шамякін. // перан. Стаць чыім‑н. прыхільнікам, паслядоўнікам, удзельнікам у якой‑н. справе. — Ва ўсёй Расіі рабочыя накопліваюць сілы, рыхтуюцца да рэвалюцыі. І вы разам з усімі рабочымі павінны прымкнуць да барацьбы. Арабей.
•••
Прымкнуць штык — надзеўшы, прымацаваць штык да вінтоўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прымкну́ць ’закрыць, зачыніць няпоўнасцю; прысунуцца блізка, шчыльна да чаго-небудзь; стаць прыхільнікам, удзельнікам у якой-небудзь справе’ (ТСБМ), ’замкнуць ненадоўга’, прымкну́ты ’тс’ (брасл., драг., Сл. ПЗБ), прымукну́ць, прымыкну́ць ’замкнуць ненадзейна’, прыму́кваць ’прымацоўваць’ (ТС); сюды ж з развіццём значэння ’далучыцца’ зваротнае прымкну́цца ’ўзяцца шчыра (за работу)’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да рэдкага мкнуць ’пацягнуць, ударыць дубцом’, ’кінуцца бегчы’, мкну́цца ’крануцца з месца; ударыцца; паткнуцца’ (Нас.), гл. мкаць. Усходнеславянскае ўтварэнне, параўн. рус. примкну́ть ’далучыцца’, дыял. примкну́ться ’далучыцца’, ’налегчы (на вёслы)’, укр. примкну́ти ’прычыніць, зачыніць няпоўнасцю; стаць прыхільнікам, паслядоўнікам чаго-, каго-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
примкну́ть сов.
1. (придвинуться вплотную) прымкну́ць;
2. (присоединиться) далучы́цца;
примкну́ть штык воен. прымкну́ць штык.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прымыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. прымкнуць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размяшчацца зусім побач.
Сенажаць прымыкае да возера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прымкну́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад прымкнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрыма́звацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Прымазацца, прымкнуць да каго‑, чаго‑н. — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымыка́нне, -я, н.
1. гл. прымкнуць.
2. У граматыцы: падпарадкавальная сінтаксічная сувязь паміж членамі словазлучэння, пры якой незмяняльныя словы (прыслоўі, дзеепрыслоўі, інфінітывы) і форма ступені параўнання сэнсава і граматычна залежаць ад іншых адзінак.
П. прыслоўя да дзеяслова.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)