працэ́сія, -і, ж.

Урачыстае мнагалюднае шэсце.

Пахавальная п.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

працэ́сія

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. працэ́сія працэ́сіі
Р. працэ́сіі працэ́сій
Д. працэ́сіі працэ́сіям
В. працэ́сію працэ́сіі
Т. працэ́сіяй
працэ́сіяю		 працэ́сіямі
М. працэ́сіі працэ́сіях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

працэ́сія ж. проце́ссия;

пахава́льная п. — похоро́нная проце́ссия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

працэ́сія, ‑і, ж.

Урачыстае мнагалюднае шэсце. Пахавальная працэсія. □ Па правым беразе ідзе ўздоўж ракі вясельная працэсія. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Працэ́сія ’ўрачыстае мнагалюднае шэсце’ (ТСБМ), ’хрэсны ход’ (Нас., Гарэц.). Крыніцай слова з’яўляецца лац. prōcēssīo ’рух наперад’ (Фасмер, 3, 386), але вызначыць, праз польскае ці рускае пасрэдніцтва было запазычана слова, цяжка (Гіст. лекс., 260). Відаць, у першым значэнні слова запазычана з рус. проце́ссия ’тс’, якое, у сваю чаргу, праз польск. procesja ’хрэсны ход, царкоўнае шэсце; шэсце, чарада’ ўзыходзіць да вышэйназванай лац. крыніцы (параўн. Фасмер, там жа), а ў другім — з польскай. Ст.-бел. процесия, процесыя, процессия, процессыя ’шэсце’ з польск. procesja < лац. prōcēssiō (Булыка, Запазыч., 269).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шэ́сце, -я, н.

Урачыстае праходжанне, працэсія.

Першамайскае ш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

картэ́ж, -у, мн. -ы, -аў, м.

Урачыстае шэсце, працэсія.

Вясельны к.

|| прым. картэ́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

проце́ссия працэ́сія, -сіі ж.;

тра́урная, похоро́нная проце́ссия жало́бная, пахава́льная працэ́сія.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шэсце, дэманстрацыя, маніфестацыя, працэсія

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

ла́дан, ‑у, м.

Пахучая смала некаторых трапічных дрэў (выкарыстоўваецца для абкурвання ў час рэлігійных абрадаў). Жалобная працэсія павольна рухалася па вуліцах, блішчалі рызы духавенства, плыў сіні дым ладану. Самуйлёнак.

•••

Баяцца як чорт ладану гл. баяцца.

Дыхаць на ладан гл. дыхаць.

Як чорт ад ладану гл. чорт.

[Ад перс. lâdan.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)