права́львацца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
права́льваюся |
права́льваемся |
| 2-я ас. |
права́льваешся |
права́льваецеся |
| 3-я ас. |
права́льваецца |
права́льваюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
права́льваўся |
права́льваліся |
| ж. |
права́львалася |
| н. |
права́львалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
права́львайся |
права́львайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
права́льваючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
права́львацца несов.
1. в разн. знач. прова́ливаться;
2. (о глазах) впада́ть, вва́ливаться, прова́ливаться;
1, 2 см. правалі́цца;
3. страд. прова́ливаться; см. права́льваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
права́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да праваліцца.
2. Зал. да правальваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Права́львацца, прова́львацца ’праломвацца, дзіравіцца’ (ТС), сюды ж палес. провалі́лосо неба (пра залеву, навальніцу), якое Талстыя (ПЭСб, 10) супастаўляюць у якасці палеска-паўднёваславянскай паралелі з серб.-харв. провалио се облак ’прайшоў лівень’, про̏вала облака ’лівень, залева’. Да праваліць ’прабіць, праламаць’, што да валіць ’біць, ламаць’, параўн. ням. Volkenhruch ’лівень’, літаральна ’пралом воблака, у воблаках’ (Гарачава, Этимология–1984, 45).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
правалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.
1. Упасці ў якую-н. адтуліну.
П. ў яму.
Гатоў скрозь зямлю п. (хочацца знікнуць, схавацца ад сораму, страху і пад.). Як скрозь зямлю праваліўся (знік невядома куды). П. мне скрозь зямлю (клятвеннае запэўненне ў праўдзівасці сваіх слоў; разм.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абрушыцца ад цяжару.
Столь правалілася.
3. перан. Пацярпець няўдачу (у якой-н. справе або пра якую-н. справу; разм.).
Спробы праваліліся.
П. на экзамене.
4. перан. Прапасці, знікнуць (разм.).
Куды ты праваліўся на два тыдні?
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і уваліцца¹ (у 2 знач.).
Вочы праваліліся.
|| незак. права́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. права́л, -у, м. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прова́ливаться возвр., страд. права́львацца; см. прова́ливать;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зашаране́лы, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты шэранню; заінелы. Ледзь зашаранелыя, лісты шапацелі пад нагамі і не давалі глыбока правальвацца ў набраклым вадою балоце. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
То́гнуць ’правальвацца’ (калінк., Сл. ПЗБ). Няясна; магчыма, гукапераймальнага паходжання або ад тануць (гл.), параўн. можно по серэну іці, ён не тогне (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апускацца, зніжацца, спадаць, садзіцца, правальвацца
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
вязнуць, грузнуць, засядаць; лезці, улазіць, правальвацца, тапіцца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)