пери́ла мн. по́ручні, -няў, ед. по́ручань, -чня м.; парэ́нчы, -чаў, ед. парэ́нча, -чы ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
парэ́нчы, -чаў (ед. парэ́нча ж.) пери́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́ручні, ед. по́ручань, -чня м. по́ручни, пери́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перагну́цца сов. перегну́ться;
п. це́раз парэ́нчы — перегну́ться че́рез пери́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
переве́шиватьсяII несов. пераве́швацца;
переве́шиваться че́рез пери́ла пераве́швацца це́раз по́ручні (парэ́нчы); см. переве́ситься.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уляпі́цца сов., разг.
1. уцепи́ться, вцепи́ться;
~пі́ўся рука́мі за парэ́нчы — уцепи́лся рука́ми за пери́ла;
2. прилепи́ться, приста́ть;
це́ста ўляпі́лася за ру́кі — те́сто прилепи́лось (приста́ло) к рука́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пяры́ла 1 (перы́ло) ’аер, плюшнік’ (мазыр., Жыв. сл.), сюды ж, відаць, пяры́льцы ’хваснік, Hippuris’ (Кіс.). Параўн. укр. пери́ла, пери́ля ’расліна Perilla’, рус. пери́лла ’тс’, чэш. perilla ’тс’. Фармальная тоеснасць назваў дазваляе дапусціць перанос лацінскай назвы на іншыя расліны, магчыма, з-за знешняга падабенства: новалац. perilla узыходзіць да pira ’груша’ (плод-арэшак прыпамінае плод грушы), параўн. ЕСУМ, 4, 348. Больш верагодна да пяро́ ’доўгі ліст’ (гл.), параўн. перо́ ’перыстая трава’: накосіў колеснік сена, одно перо (ТС).
Пяры́ла 2 ’прыстаронак’ (палес., Бел.-укр. ізал.), параўн. укр. бойк. пери́ло ’адгародка ў хляве для сена, саломы, збожжа’. Відаць, да пе́рыць ’біць’, параўн. перабо́йка ’перагародка’, перабі́ць ’адгарадзіць’ (гл.), польск. przepierzenie ’лёгкая перагародка’ ад przepierzyć ’перагарадзіць, раздзяліць’, паводле Банькоўскага (2, 887), з не зусім празрыстай семантыкай (< польск. pierzyć ’аздабляць пер’ем’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ухапі́цца сов.
1. ухвати́ться, схвати́ться;
у. за по́ручні — ухвати́ться (схвати́ться) за пери́ла;
2. перен. ухвати́ться;
у. за рабо́ту — ухвати́ться за рабо́ту;
у. за ду́мку — ухвати́ться за мысль;
◊ абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;
калі́ то́пішся, то і за сало́мінку (бры́тву) ўхо́пішся — посл. утопа́ющий и за соло́минку хвата́ется
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытры́млівацца несов.
1. приде́рживаться, держа́ться;
п. руко́й за по́ручні — приде́рживаться руко́й за пери́ла;
2. (находиться ближе к чему-л.) приде́рживаться, держа́ться;
п. пра́вага бо́ку — приде́рживаться (держа́ться) пра́вой стороны́;
3. (чаго) перен. приде́рживаться, руково́дствоваться (чем), сле́довать (чему), соблюда́ть (что);
п. пры́нцыпаў — приде́рживаться при́нципов;
п. пра́віл — руково́дствоваться пра́вилами (сле́довать пра́вилам);
п. зако́ну — соблюда́ть зако́н;
4. страд. приде́рживаться; приуде́рживаться; заде́рживаться; см. прытры́мліваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перакі́нуцца сов.
1. в разн. знач. перебро́ситься, переки́нуться; переметну́ться;
аго́нь ~нуўся це́раз дзве ха́ты — ого́нь перебро́сился (переки́нулся, переметну́лся) че́рез две избы́;
п. мячо́м — перебро́ситься мячо́м;
п. сло́вам — перебро́ситься (переки́нуться) сло́вом;
2. разг. (повалиться, перевернуться) опроки́нуться;
3. перен. (на чью-л. сторону) переметну́ться;
4. (через что-л.) переки́нуться, перевали́ться;
п. це́раз парэ́нчы — переки́нуться (перевали́ться) че́рез пери́ла;
5. (у каго, што) фольк. оберну́ться (кем, чем и в кого, что)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)