паўшо́ры
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
паўшо́ры |
| Р. |
паўшо́раў |
| Д. |
паўшо́рам |
| В. |
паўшо́ры |
| Т. |
паўшо́рамі |
| М. |
паўшо́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паўшо́ры ед. нет шлея́ ж.; шо́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўшо́ры, ‑аў; адз. няма.
Частка збруі ў выглядзе рэменя, які прымацаваны абодвума канцамі да хамута і ідзе да яго вакол усяго тулава каня. Конь цяпер напяў паўшоры, выгнуў гужы і рвануў з усёй сілы. Кола пераскочыла цераз корань, і воз ад’ехаў ад пня. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́бадры, ‑аў; адз. няма.
1. Паўшоры; шлеі.
2. Разм. Тое, што і шоры (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падсядзёлак, ‑лка, м.
Частка конскай вупражы: накрытая скурай падушка, якая падкладваецца пад пасак. Цэлы вечар пры лучыне дзед правіў хамут і паўшоры, падшываў новы лямец да падсядзёлка. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Набе́раткі ’набедрыкі, збруя’ (Бяльк.), набераткі ’паўшоры’ (маладз., Янк. Мат.), на́берадкі ’шляя’ (лаг., маладз., Шатал, Сл. ПЗБ). Відаць, дэфармаванае ў выніку дээтымалагізацыі набёдрыкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шо́ры
1. прям., перен. шо́ры, -раў ед. нет;
2. (шлея) паўшо́ры, -раў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Паўшарке́ ’збруя на тулаве каня’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Да паў- і шоры (гл.). Сюды ж паўшоры, паўшоркі ’шлеі ў вупражы’ (шальч., смарг., Сл. ПЗБ; Шат.). Параўн. таксама польск. półszorek ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шлея́
1. (часть сбруи) паўшо́ры, -раў ед. нет;
2. (лямка вместо хомута) шляя́, род. шляі́ ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нары́тнікі ’набедрыкі’ (Некр., ТС, Мат. Гом.), ’шляя’ (Маслен.; чач., Жыв. сл.), ’паўшоры’ (рэч., Нар. сл.), наритнікі ’набедрыкі’ (кір., Нар. сл.; гом., Мат. Гом.), нарыткі ’тс’ (ТС), нары(т)шнікі ’тс’ (Шат.), укр. наритники ’шляя’. Паводле Непакупнага (Связи, 48–49), корань ‑рот‑ ’бядро, бок, круп каня’ выводзіцца на падставе структурнай паралелі і семантычнага аналага на‑бедр‑ыкі і суадносіцца з літ. rietas ’бядро’, роднасным ст.-рус. рить ’капыт’, ст.-ц.-слав. рить, чэш. riť, польск. rzyć ’anus’, а само слова можа разглядацца як паўкалька ці лексіка-семантычны варыянт тэрміна набедрыкі. Параўн. таксама рыткі ’прыстасаванне для выроўнівання асновы пры навіванні яе на навой (дзве драўляныя планкі з зубцамі)’ (ТС, Уладз.), якое фармальна можна суаднесці з нарыт- кі ’набедрыкі’, аднак семантычная сувязь застаецца няяснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)