пацямне́ць гл. цямнець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пацямне́ць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пацямне́ю пацямне́ем
2-я ас. пацямне́еш пацямне́еце
3-я ас. пацямне́е пацямне́юць
Прошлы час
м. пацямне́ў пацямне́лі
ж. пацямне́ла
н. пацямне́ла
Дзеепрыслоўе
прош. час пацямне́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пацямне́ць сов.

1. потемне́ть;

2. перен. потемне́ть, помрачне́ть;

твар яго́ ~не́ў — ли́цо его́ потемне́ло (помрачне́ло);

3. поме́ркнуть;

зо́ркі ~не́лі — звёзды поме́ркли;

4. потемне́ть, потускне́ть;

срэ́бра ~не́ла — серебро́ потускне́ло;

5. безл. потемне́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пацямне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

1. Стаць цёмным, цямнейшым. Пацямнеў і неўзабаве сышоў снег. Васілеўская. Твар .. [камандзіра] асунуўся, пацямнеў, зарос за час блакады густой барадой. Шамякін. // Стаць змрочным, хмурным. Андрыян пацямнеў, як хмара, нічога не сказаў, толькі бліснуў позіркам спадылба і ўхапіўся за рычагі. Марціновіч.

2. безас. Пра наступленне змроку, цемнаты. Яшчэ доўга да вечара захмарыла ўсё, пацямнела навокал. Мележ.

•••

У вачах пацямнела — памутнела ў вачах ад стомы, болю, хвалявання і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цямне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.

1. Станавіцца цёмным, цямнейшым; траціць яркасць.

Срэбра з часам цямнее.

2. безас. Пра надыход цемнаты; змяркацца.

Улетку позна цямнее.

3. Вылучацца сваім цёмным колерам, віднецца (пра што-н. цёмнае).

Здалёк цямнеў лес.

На фоне неба цямнела нейкая постаць.

|| зак. пацямне́ць, -е́е (да 1 і 2 знач.) і сцямне́ць, -е́е (да 2 знач.).

|| наз. пацямне́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

засі́вераць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

Пацямнець, зашурпаціцца ад ветру.

Рукі засівералі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

потемне́ть сов. пацямне́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

задыме́ць¹, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. (разм.).

Пацямнець ад дыму, сажы; задыміцца¹.

Столь у лазні задымела.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

задымі́цца¹, -ымлю́ся, -ы́мішся, -ы́міцца; зак.

Пацямнець ад дыму, сажы; задымець¹.

Каля такой работы скора задымішся.

Столь задымілася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

поме́ркнуть сов.

1. пацямне́ць; (потускнеть) пацьмяне́ць; (погаснуть) пага́снуць, пату́хнуць;

2. перен. пацямне́ць; зага́снуць, зату́хнуць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)