паце́рці, патру́, патрэ́ш, патрэ́; патро́м, патраце́, патру́ць; пацёр, -це́рла; патры́; пацёрты; зак., што.

1. Падушыць, памяць.

П. ягады.

2. безас. Прыціснуўшы, нанесці пашкоджанні каму-н.

Яму пацерла бакі.

3. Правесці некаторы час, націраючы, расціраючы што-н.

П. скроні спіртам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паце́рці

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. патру́ патро́м
2-я ас. патрэ́ш патраце́
3-я ас. патрэ́ патру́ць
Прошлы час
м. пацё́р паце́рлі
ж. паце́рла
н. -
Загадны лад
2-я ас. патры́ патры́це
Дзеепрыслоўе
прош. час пацё́ршы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

паце́рці сов.

1. потере́ть;

п. руко́й шчаку́ — потере́ть руко́й щеку́;

п. во́чы — потере́ть глаза́;

2. растере́ть;

п. фа́рбу — растере́ть кра́ску;

3. (лён, коноплю) перемя́ть;

4. (ягоды и т.п.) помя́ть, подави́ть;

5. (повредить трением) натере́ть, стере́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паце́рці, патру, патрэш, патрэ; патром, патраце; пр. пацёр, ‑церла; заг. патры; зак., каго-што.

1. Падушыць, памяць. Пацерці ягады.

2. безас. Прыціснуўшы, нанесці пашкоджанні каму‑н., пашкодзіць што‑н. Даўгулевічу крыху пацерла бакі, парвала левае крысо пінжака, а Караткевіч выпусціў борт, адарваўся, яго ледзь не падмяла другая машына. Гурскі.

3. перан. Разм. Прынесці шмат непрыемнасцей; змучыць, змардаваць. Колькі яму [напарніку] можа быць? Пэўна, не больш дзевятнаццаці, а ўжо жыццё пацерла. Грахоўскі.

4. і без дап. Церці некаторы час. Раманенка пацёр далоняй скроню. Шамякін. [Міхал] падняў з-пад ног сякеру, яшчэ чамусьці пацёр ёю аб жывот і раптам, размахнуўшыся, кінуў на жонку. Чорны. Валодзька падхапіўся з пасцелі, пацёр кулакамі вочы. Гамолка. — Няхай яны сабе ваююць, а мы сваё будзем рабіць, — пацёр ад задавальнення рукі Вайтовіч. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

потере́ть сов.

1. паце́рці, пашарава́ць, (долго) папашарава́ць, папашаро́ўваць;

потере́ть лицо́ паце́рці твар;

потере́ть пу́говицы ме́лом паце́рці (пашарава́ць) гу́зікі ме́лам (крэ́йдай);

2. (измельчить) паце́рці; (тёркой) падра́ць, падзе́рці;

потере́ть кра́ски паце́рці фа́рбы;

потере́ть хрен падра́ць (падзе́рці) хрэн;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

помели́ть сов. паце́рці (наце́рці) ме́лам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зашму́ляць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.

1. Выцерці ад частага ўжытку, занасіць (звычайна адзенне). Зашмуляць штаны.

2. Сцерці, пацерці (скуру).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пацёртасць, ‑і, ж.

1. Стан паводле знач. дзеясл. пацерці.

2. Пашкоджанне, раздражненне верхніх слаёў скуры ад трэння. Пацёртасці на шыі каня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памя́ць сов. (всё, многое и нек-рое время)

1. помя́ть;

2. см. паце́рці 2

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падра́ць, -дзяру́, -дзярэ́ш, -дзярэ́; -дзяро́м, -дзераце́, -дзяру́ць; -дзяры́; -дра́ны; зак.

1. што. Тое, што і парваць (у 1 і 2 знач.).

П. паперу.

П. адзенне.

2. каго. Разрываючы, забіць усіх, многіх (пра драпежных птушак, звяроў).

Каршун падраў многа курэй.

3. чаго. Пацерці на тарцы нейкую колькасць чаго-н.

П. крыху бульбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)