папусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.
1. што і у чым. Уступіць, адмовіцца ад чаго-н.
Я свайго не папушчу.
2. што. Адпусціць, аслабіць, зрабіўшы даўжэйшым.
П. канцы вяроўкі.
3. чым. Кінуць з размаху (разм.).
П. каменем.
|| незак. папуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папусці́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
папушчу́ |
папу́сцім |
| 2-я ас. |
папу́сціш |
папу́сціце |
| 3-я ас. |
папу́сціць |
папу́сцяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
папусці́ў |
папусці́лі |
| ж. |
папусці́ла |
| н. |
папусці́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
папусці́ |
папусці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
папусці́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
папусці́ць сов.
1. уступи́ть;
я свайго́ ніко́лі не папушчу́ — я своего́ никогда́ не уступлю́;
2. (сделать длиннее, ослабить) отпусти́ть; спусти́ть;
п. ле́йцы — отпусти́ть во́жжи;
п. канцы́ вяро́ўкі — спусти́ть концы́ верёвки;
3. (чем-л.) запусти́ть; швырну́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папусці́ць, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць; зак.
1. што, у чым. Уступіць, адмовіцца ад чаго‑н. Я свайго не папушчу. □ Для Паходні касьба была першым сур’ёзным іспытам. Не дагледзець чаго, папусціць у дысцыпліне, пра якую вядзе размову штодня, — пойдзе так і ў жніво, і далей. Хадкевіч. // Разм. Тое, што і папусціцца (у 2 знач.). — О, як вы законы добра ведаеце, — сярдзіта крыкнуў Язэп, — скулу вам, а не штраф.. Гэта здзекі з мяне. Я не папушчу. Чарот.
2. што. Адпусціць, аслабіць, зрабіўшы даўжэйшым. Папусціць канцы вяроўкі. □ Я асцярожна ўзяў у рукі вудзільна і папусціў.. Але варта мне было аслабіць вуду, як паплавок кульнуўся і пайшоў на дно. Ляўданскі.
3. чым. Кінуць з размаху; запусціць. Папусціць каменем. □ [Чалавек] папусціў ламачынаю і якраз ўцэліў: востры сук сухой старадрэвіны разануў сабаку па баку. Чорны.
•••
Не папусціць у крыўду каго — тое, што і не даць у крыўду каго (гл. даць).
Папусціць лейцы — паслабіць увагу, патрабаванне, пільнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папуска́ць¹ гл. папусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
попусти́ть сов. дазво́ліць, папусці́ць, папусці́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Напопускі ’наўздагон’ (карэл., Сцяшк. Сл.). З на-, по- і пускаць, параўн. прыпусціць ’кінуцца бегчы’, рус. взапуски ’навыперадкі’ і інш., першапачаткова, відаць, ад папусціць ’уступіць, паддацца, даць сябе апярэдзіць’, словаўтварэнне як у наперагонкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кукуру́зіна, ‑ы, ж.
Разм. Адно сцябло або зерне кукурузы. Маладыя хлопцы паспяваюць падаваць у прагавітую пашчу машыны зялёныя, сакавітыя сцябліны кукурузы і паціху штурхнуць каторую-небудзь дзяўчынусвавольніцу ці папусціць у яе доўгай кукурузінай. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́йцы, ‑аў; адз. ляйчына, ‑ы і лейчына, ‑ы, ж.
Вяроўкі, рамяні для кіравання коньмі ў запрэжцы. На высокім сядзенні, .. трымаючы туга нацягнутыя раменныя лейцы, сядзела маладая паненка. Колас. За мастом начальнік участка сагнаў нас з саней .. і хлыснуў лейчыной каня. Пташнікаў. Тузаючы за лейцы, бацька накіраваў Гнядва на дарогу. Васілёнак.
•••
Выпусціць лейцы з рук гл. выпусціць.
Ляйчына (лейчына) пад хвост папала (трапіла) каму — аб неапраўдана капрызных паводзінах.
Папусціць лейцы гл. папусціць.
Трымаць лейцы ў руках гл. трымаць.
Узяць лейцы ў рукі гл. узяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слю́ни мн., разг. слі́на, -ны ж.;
◊
глота́ть слю́ни (слю́нки) глыта́ць слі́ну;
распусти́ть слю́ни папусці́ць слі́ну, раскі́нуць, быць разява́кай;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)