паню́х, -у, м.

У выразе: ні за панюх табакі (разм.) — ні за што, дарэмна (прапасці, загінуць).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паню́х

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. паню́х
Р. паню́ху
В. паню́х

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

паню́х, ‑у, м.

У выразе: ні за панюх табакі — тое, што і ні за нюх табакі (гл. нюх).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нюх, -у, м.

1. Здольнасць да ўспрыняцця і адрознівання пахаў (адно з пяці знешніх пачуццяў).

У сабакі добры н.

2. перан. Чуццё, кемлівасць.

У яго добры н. на ўсё новае.

◊

Ні за нюх (панюх) табакі (разм.) — ні за што, дарэмна (загінуць, прапасці).

Сабачы нюх — вострае адчуванне паху.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

таба́ка, ‑і, ДМ ‑бацы, ж.

1. Парашкападобны тытунь для нюхання.

2. Разм. Тое, што і тытунь. Гаўрыла пажадаў аддыхнуць. Выняў капшук, набіў піпку табакаю і ўзяў яе ў зубы. Гарэцкі. Дзямян развёў рукамі .. і выцягнуў з кішэні капшук з табакай. Пестрак.

3. Травяністая дэкаратыўная расліна сямейства паслёнавых з пахучымі кветкамі.

•••

Ні за нюх (панюх, панюшку) табакі гл. нюх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нюх, ‑у, м.

1. Здольнасць да ўспрыняцця і адрознівання пахаў (адно з пяці знешніх пачуццяў). [Конь] хутка ўзяў нюхам дарогу і, весела пырхаючы, пайшоў роўна. Якімовіч. І верне пара аж у столь І смачным пахам нюх ласкоча. Крапіва.

2. перан. Чуццё, кемлівасць. Міхалка не адзін раз выбягаў на гэтую вуліцу і нюхам вясковага чалавека ўгадваў, што недалёка тут павінна быць поле. Колас. [Камбат:] — Старшына Шаплыкаў наогул мае схільнасць да розных пошукаў. У яго нюх — будзь здароў. Васілёнак.

•••

Ні за нюх (панюх) табакі — ні за што, дарэмна (загінуць, прапасці і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

марна, дарэмна, дарма, бескарысна, безнадзейна, напуста, попусту, нанішто, нізавошта, без карысці; тунна (уст.); прахам, пылам-дымам (перан.) □ ні за што ні пра што, ні да чаго, на вецер, на ўзві-вецер, за бывай здароў, ні за нюх табакі, ні за панюх табакі, ні за грош, што кіем па вадзе, дзе там

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

мала, нямнога, няшмат, небагата, недастаткова, крыху, крышку, трохі, трошкі; вобмаль (разм.); скупа, нягуста, жменя (перан.) □ у абрэз, пад абрэз, капля ў моры, кот наплакаў, як кот наплакаў, каціныя слёзы, як панюхаць, на панюх табакі, на макава зерне, хоць на зуб, хоць запалі, пад языком, з камароў нос, як у камара, не бог ведае колькі, як бабе сесці

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)