паду́жаць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паду́жаю |
паду́жаем |
| 2-я ас. |
паду́жаеш |
паду́жаеце |
| 3-я ас. |
паду́жае |
паду́жаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
паду́жаў |
паду́жалі |
| ж. |
паду́жала |
| н. |
паду́жала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
паду́жай |
паду́жайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
паду́жаўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паду́жаць сов., разг. оси́лить, одоле́ть, поборо́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Перамагчы, асіліць у барацьбе. [Міша:] — Чаму так? Славік баксёр першага разраду, а падужаць мяне не можа. Мыслівец. Здавалася, што гаварыла возера Доўгае: «Ну, дзе вам падужаць мяне. Я маю такую сілу, што на ўсіх вас хопіць». Броўка. // Пераадолець чыё‑н. супраціўленне, справіцца з кім‑н. У саюзе будзь З рабочым класам, — Усіх і ўсё Падужаць зможам... Чарот.
2. Справіцца з чым‑н., што патрабуе фізічных намаганняў і пад. [Старожка:] — Памажыце мне прынесці тую канапу, а то я сама не падужаю. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераду́жаць, -аю, -аеш, -ае; зак., каго-што (разм.).
1. Узяць верх, перамагчы.
П. хваробу.
2. Падужаць усіх, многіх або ўсё, многае.
|| незак. пераду́жваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ака́сываць ’мець перавагу ў чым-небудзь, над кім-небудзь’ (Нас.), акаснуць ’падужаць’ (Бяльк.). Параўн. рус. косать ’біць, караць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Узяць верх, перамагчы. Але Тодар з гэтым ніяк не мог пагадзіцца. Яму ўсе яшчэ думалася, што сабака ачуняе, перадужае сваю хваробу. Ляўданскі.
2. Падужаць усіх, многіх або ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
переборо́ть сов.
1. (победить) перамагчы́, паду́жаць;
2. перен. (преодолеть) пераадо́лець, перасі́ліць, перамагчы́;
переборо́ть страх пераадо́лець (перасі́ліць, перамагчы́) страх.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апе́рыцца, ‑рыцца; зак.
1. Пакрыцца, абрасці пер’ем, убрацца ў пер’е (пра птушак). Не аперыліся птушкі, Ды лятуць з гнязда ў служкі. Бічэль-Загнетава.
2. перан. Падужаць, пасталець (пра людзей). Пабыўшы з год на вольным паветры, Людміла паправілася, або, як жартуючы пра яе казалі, аперылася; паружавелі шчокі, сама яна падрасла, аформілася як дзяўчына. Гурскі. // Палепшыць, замацаваць сваё матэрыяльнае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абмага́ць ’перамагаць’, абмагчы ’падужаць, змагчы’ (Сцяц.). На магчымасць калькі з літ. apgalė́ti ’тс’ (да galė́ti ’магчы’) звяртае ўвагу Непакупны Baltistica, VII (1), 1971, 15. Ён бачыць у літ. apgalė́ti і pérgalėti (абсалютныя сінонімы, адпаведныя бел. абмагаць і перамагаць) рэпрэзентантаў дзвюх моўных зон, прычым формы з ap‑ (аб‑) цягнуцца да заходняй (прускай), параўн. ст.-прус. epwarisnan (він. скл.) перамога’ і лат. varet ’магчы’ (там жа, 14).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поборо́ть сов.
1. (одержать победу) пабаро́ць, перамагчы́, паду́жаць;
боре́ц легко́ поборо́л своего́ проти́вника барэ́ц лёгка пабаро́ў (перамо́г, паду́жаў) свайго́ праці́ўніка;
2. перен. (преодолеть) пераадо́лець, перасі́ліць, перамагчы́;
поборо́ть свой страх пераадо́лець (перасі́ліць, перамагчы́) свой страх;
◊
поборо́ть себя́ перасі́ліць сябе́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)