◎ Нічко́м ’моўчкі’: Я «я ныю, сяджу нічком (люб., Сл. ПЗБ). Ад нішкам ’тс’ пад уплывам нічком, нічкам ’тварам уніз’, або ў выніку разпадабнення ‑шк‑ > ‑чк‑, параўн. таксама ўкр. нишком ’уніз тварам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кастры́вы і кастра́вы, ‑ая, ‑ае.
З кастрыцай, кастрою. Кастрывае зрэб’е. Кастрывае кудзеля. □ Пад пальцам чуваць суровы, кастравы кужаль. Пташнікаў. Моцна спала дзяўчынка на мулкай дзярузе. Да кастравай кудзелі прыпаўшы нічком. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́за, ‑ы, ж.
1. Становішча цела, пастава. Не разважаючы многа, дастаў Цімох з-за пояса гранату, заняў зручную позу, каб кінуць яе, улучыўшы адпаведную хвіліну. Колас. [Доктар] нават не перамяніў позы, а як ляжаў нічком, так і астаўся. Васілевіч.
2. перан. Прытворства, няшчырыя паводзіны. У .. [Гальвасавым] пісьме не было анізвання якой бы там ні было позы, ці фразы. Чорны.
•••
Стаць у позу гл. стаць.
[Фр. pose.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ні́чкам (нічком) ’ніц, тварам уніз’ (ТС), рус. панком ’тс’, серб.-харв. ничке̏ ’тс’, макед. начко, ничком ’тс’, балг. ничком ’тс’. Да пікаць (*nikati©); на базе значэння ’схіляць галаву, нахіляцца’, параўн. серб.-харв. ником ’тварам уніз’, збліжана з ніц© (*пісь), ніцком, ’ніц, тварам уніз’ (ТС), параўн. ніцам (гл.). Такога ж паходжання ніцма ’тс’ (Нас.), суадноснае з ніцма (гл.). Гл. Фасмер, 3, 76.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)