Но́жніцы
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Но́жніцы |
| Р. |
Но́жніц
Но́жніцаў |
| Д. |
Но́жніцам |
| В. |
Но́жніцы |
| Т. |
Но́жніцамі |
| М. |
Но́жніцах |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
но́жніцы, -ні́ц.
Інструмент для рэзання, стрыжкі, які складаецца з двух накрыж змацаваных нажоў з ручкамі ў выглядзе кольцаў.
Хірургічныя н.
|| прым. но́жнічны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
но́жніцы ед. нет, см. нажні́цы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сека́тар, ‑а, м.
Спец. Вялікія садовыя ножніцы, якімі абразаюць галінкі дрэў і кустоў. Нідзе ні на адным дрэве не заўважыў Каленік сушняку. Усё выразалі яшчэ ранняй вясной садовая пілка і секатар. Паслядовіч.
[Фр. sécateur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Магаза́нчык ’кажан, Plecotus auritus’ (браг., Шатал.). Няясна. Магчыма, звязана з нейкай цюркскай крыніцай. Параўн. тур. makas ’ножніцы’, ’клюшні ракападобных жывёл’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нажні́цы 1 ’ножны, нажнічкі’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), нажэ́нкі, нажэ́нькі ’тс’ (Сцяшк. Сл.; Жд. 1), нажы́чкі ’тс’ (Нас.), нажэ́нцы ’тс’ (Бяльк.). Гл. ножны, ножніцы.
Нажні́цы 2 ’панажы ў кроснах’ (воран., Сцяшк. Сл.). Да нага́, нажны́ ’які прыводзіцца ў рух пры дапамозе ног’, параўн. нажна́я сту́па і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ро́гат, ‑у, М ‑гаце, м.
Гучны, нястрыманы смех. Ад рэчкі даносіўся вясёлы рогат. Мабыць, нягледзячы на цемень, салдаты купаліся. Навуменка. Андрэю завязалі вочы і далі ў рукі вялізарныя ножніцы, і ён пад гамерычны рогат моладзі пайшоў .. адрэзаць цукерак. Лобан. // Пра гукі, якія нагадваюць гучны смех. Пад Маладзечнам шмат лясоў: Там, у гушчары дрэў Уночы чуцен рогат соў, Удзень — птушыны спеў. Панчанка.
•••
Пакаціцца (паехаць) ад (з) рогату гл. пакаціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Но́жны, ну͡ожны, но́жні ’нажніцы, звычайна вялікія’ (Касп., Сл. ПЗБ, Гарэц., Дэмб., ТС, Мат. Гом., Сержп. Грам., Шатал., Сцяшк.; нясвіж., Нар. словатв., Сл. ЦРБ, Ян.), но́жна ’тс’ (шчуч., Сл. ПЗБ; навагр., Нар. сл., Сцяшк.), сюды ж но́жніцы ’тс’ (Яруш., Бес., Др.-Падб., Сл. ПЗБ, ТС), но́жынкі ’тс’ (Шат.), но́жанцы (Сл. ПЗБ), укр. но́жні, но́жниці ’тс’, рус. но́жны, но́жны, но́жницы ’тс’, славац., чэш. nožnice ’тс’, н.-луж. дыял. nožnice ’тс’, балг. но́жницы ’тс’. Вытворныя ад нож, гл. нажні́цы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)