не́рв
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
не́рв |
не́рвы |
| Р. |
не́рва |
не́рваў |
| Д. |
не́рву |
не́рвам |
| В. |
не́рв |
не́рвы |
| Т. |
не́рвам |
не́рвамі |
| М. |
не́рве |
не́рвах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
нерв, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзін са шматлікіх пучкоў валокнаў у выглядзе белых канацікаў, якія ідуць ад галаўнога і спіннога мозга да органаў пачуццяў, мышцаў, залоз і інш. і даюць целу магчымасць рухацца і адчуваць.
Зрокавы н.
2. мн. Уся такая сістэма, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека.
Нервы не вытрымалі.
3. перан. Цэнтр якой-н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго-н.
Нёман быў нервам сяла.
◊
Выматаць усе нервы (разм., неадабр.) — змучыць, давесці да знямогі.
Іграць на нервах (разм., неадабр.) — гнявіць, нерваваць каго-н. чым-н.
Трапаць нервы (разм., неадабр.) — хвалявацца, моцна нерваваць каго-н.
|| прым. нерво́вы, -ая, -ае.
Н. цэнтр.
Нервовыя хваробы.
Нервовая сістэма.
Н. цік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нерв
1. анат. нерв, род. не́рва м.;
дви́гательный нерв ру́хальны нерв;
зри́тельный нерв зро́кавы нерв;
тройни́чный нерв трайча́сты нерв;
воспале́ние не́рвов запале́нне не́рваў;
2. перен., чаще мн. не́рвы, -ваў ед. нет;
де́йствовать на нервы дзе́йнічаць на не́рвы;
желе́зные нервы жале́зныя не́рвы;
игра́ть на нервах ігра́ць на не́рвах;
трепа́ть нервы трапа́ць не́рвы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нерв м.
1. нерв;
зро́кавы н. — зри́тельный нерв;
трайні́чны — н. тройни́чный нерв;
2. только мн. не́рвы;
3. перен. (центр чего-л.) нерв;
◊ жале́зныя не́рвы — желе́зные не́рвы;
дзе́йнічаць на не́рвы — де́йствовать на не́рвы;
ігра́ць на не́рвах — игра́ть на не́рвах;
псава́ць не́рвы — по́ртить не́рвы;
трапа́ць не́рвы — трепа́ть не́рвы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нерв, ‑а, м.
1. Тонкае валакно, якое ў выглядзе адростка адыходзіць ад галаўнога і спіннога мозга і з’яўляецца састаўной часткай разгалінаванай сістэмы, здольнай служыць сродкам кіравання дзейнасцю арганізма. Зрокавы нерв. Блукаючы нерв. □ Шафёр і старшыня ехалі моўчкі. Пасля розных клопатаў у Мінску кожны нерв адпачываў сам сабою. Пестрак. Сашу быццам ударыла токам — скалануўся, уздрыгнуў кожны нерв. Шамякін. // Спец. Жылка ў лісцях раслін і крылах насякомых.
2. толькі мн. (не́рвы, ‑аў). Сістэма такіх валокнаў, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека. Нервы, нарэшце, не вытрымалі.. Хваляванне, напружанасць усіх гэтых дзён раптам далі сябе адчуць, і Чыжык заплакаў. Лупсякоў.
3. перан. Цэнтр якой‑н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго‑н. Нёман быў пер вам сяла, які будзіў яго жыццё. Колас.
•••
Выматаць усе нервы гл. выматаць.
Іграць на нервах гл. іграць.
Трапаць нервы гл. трапаць.
[Лац. nervus — жыла, сухажылле.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нерв, нерв звычайна мн. не́рвы, нэ́рвы ’нервы’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), не́рва ’тс’ (Янк. 1), не́рванный ’нярвовы’ (Юрч.); сюды ж нэрвава́цца ’перажываць’ (Сл. ПЗБ), не́рвенік ’дзіванна скіпетрападобная, Verbascum thapsiforme Schrad.’ (Бейл.). Запазычана праз рус. нерв або польск. nerw з заходнееўрапейскіх моў (< ням. Nerw, франц. nerf, што з лац. nervus ’жыла, мускул, нерв’), гл. Фасмер, 3, 64; назва расліны ўтворана паводле прадуктыўнай мадэлі па тыпу сярдзе́чнік ’зелле ад сэрца’, не́рвенік ’зелле ад нерваў’ і пад. Форма ж. р. другасная, узнікла з мэтай пазбегнуць неўласцівага беларускай народнай мове спалучэння ‑рв у канцы слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пад’язы́чны, -ая, -ае.
Які знаходзіцца пад языком.
П. нерв.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сяда́лішчны седа́лищный;
с. нерв — седа́лищный нерв
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́пчиковый анат. хвастцо́вы;
ко́пчиковый нерв хвастцо́вы нерв.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
седа́лищный анат. сяда́лішчны;
седа́лищный нерв сяда́лішчны нерв.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)