недано́сак
‘старая, паношаная вопратка’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
недано́сак |
недано́скі |
| Р. |
недано́ска |
недано́скаў |
| Д. |
недано́ску |
недано́скам |
| В. |
недано́сак |
недано́скі |
| Т. |
недано́скам |
недано́скамі |
| М. |
недано́ску |
недано́сках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
недано́сак
‘дзіця, якое нарадзілася раней тэрміну’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
недано́сак |
недано́скі |
| Р. |
недано́ска |
недано́скаў |
| Д. |
недано́ску |
недано́скам |
| В. |
недано́ска |
недано́скаў |
| Т. |
недано́скам |
недано́скамі |
| М. |
недано́ску |
недано́сках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
недано́сак, -ска м.
1. прям., перен. недоно́сок;
2. чаще мн. (о старой одежде) обно́ски
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недано́сак, ‑ска, м.
1. Дзіця, якое нарадзілася раней тэрміну. Ужо на сёмым месяцы нарадзілася дачка — неданосак, як сказала акушэрка. Асіпенка. // перан. Ужываецца як лаянка. Маладзіца хіхікнула ўслед, і да .. [Лабановіча] даляцелі словы: — Гэта мужчына: ад бабы ўцёк... Неданосак! Стоптаны лапаць. Колас.
2. часцей мн. (недано́скі, ‑аў). Старая, паношаная вопратка. Перад ад’ездам з Акінчыц пані Аксеня паклікала Ганну, аддала ёй сякія-такія неданоскі сваіх дзяцей. С. Александровіч. Косцік апрануў бацькаў неданосак-куртачку, шапку, узяў з пячуркі рукавіцы і пайшоў. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недоно́сок прям., перен. недано́сак, -ска м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вы́паратак (БРС). Рус. дыял. вы́пороток ’неданосак’, таксама лаянка ў адносінах маленькіх, але дзёрзкіх дзяцей, укр. ви́пориток ’неданосак, мёртванароджаная жывёліна’, польск. wyprótek, wyporek ’тс’, чэш. spratek ’цялё-неданосак’. Ц.-слав. испрътъкъ ’infans exsectus’ (Міклашыч, Lex. paleosl., 267). Фасмер (1, 369) і інш. (Мацэнаўэр, LF, 13, 19 і наст.; Міклашыч, 258) лічаць расшырэннем дзеепрыметніка на ‑to‑ ад пароць, як, напрыклад, рус. взятка. Аднак паколькі існуе форма рус. за́порток ’тухлае яйцо’, то параўноўваюць і са ст.-інд. pr̥thukaḥ ’дзіця, хлопец’, асец. firtʼon ’жывёла’, грэч. πόρτις, πόρταξ, πόρις ’цялё, цялушка’, ст.-в.-ням. farro, far ’бык’, літ. periù ’выседжваю (птушанят)’ (Праабражэнскі, 2, 110; Клюге, 147). Махэк₂ (571) таксама ўказвае на другасны характар збліжэння слав. слоў з porjǫ, porti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су́мачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш. да сумка (у 1 знач.). Косцік апрануў бацькаў неданосак-куртачку, шапку, узяў з пячуркі рукавіцы і пайшоў. За ім — Шпрка з сумачкай за плячыма. Брыль. // Невялікая сумка (звычайна для грошай і некаторых прыналежнасцей жаночага туалету). — Дзе гэта я паклала ключы? — данёсся прыглушаны голас дзяўчыны, і Змітрок пачуў, як шчоўкнуў замочак сумачкі. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
обно́ски мн., разг.
1. (изношенная одежда) абно́скі, -каў, ед. абно́сак, -ска м., недано́скі, -каў, ед. недано́сак, -ска м., лахманы́, -но́ў, ед. лахма́н, -на́ м.;
2. (изношенная обувь) ато́пкі, -каў, ед. ато́пак, -пка м., недато́пкі, -каў, ед. недато́пак, -пка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)