нашаты́р

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. нашаты́р
Р. нашатыру́
Д. нашатыру́
В. нашаты́р
Т. нашатыро́м
М. нашатыры́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

нашаты́р, -у́, м.

1. Хлорысты амоній.

2. Тое, што і нашатырны спірт.

|| прым. нашаты́рны, -ая, -ае.

○

Нашатырны спірт — водны раствор аміяку, празрыстая, бясколерная вадкасць з вострым пахам (выкарыстоўваецца ў медыцыне).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нашаты́р, -ру́ м., в разн. знач. нашаты́рь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нашаты́р, ‑у, м.

1. Хлорысты амоній.

2. Тое, што і нашатырны спірт. Крыху павесялелая [Г]анна Ісакаўна зрабіла ўкол, дала панюхаць нашатыр. Шамякін.

[Араб. nusādir.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нашаты́рь нашаты́р, -ру́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нашаты́рыць

‘насцярожыць, натапырыць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. нашаты́ру нашаты́рым
2-я ас. нашаты́рыш нашаты́рыце
3-я ас. нашаты́рыць нашаты́раць
Прошлы час
м. нашаты́рыў нашаты́рылі
ж. нашаты́рыла
н. нашаты́рыла
Загадны лад
2-я ас. нашаты́р нашаты́рце
Дзеепрыслоўе
прош. час нашаты́рыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Сальмя́к ’нашатыр’ (Байк. і Некр.). З польск. salmiak ’тс’, якое з лац. sal ammoniacum ’аміячная соль’ (Брукнер, 479).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ню́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што. Удыхаць праз нос які-н. пах.

Н. паветра.

2. што. Удыхаць у нос (лекавы, наркатычны і пад. сродак).

Н. нашатыр.

3. перан. Выведваць, высочваць (разм.).

◊

І не нюхаў чаго (разм., неадабр.) — не зведаў чаго-н., не ведае чаго-н.

Не нюхаць пораху — не быць на вайне, не ваяваць.

|| зак. паню́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.).

|| аднакр. нюхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. ню́ханне, -я, н.; прым. ню́хальны, -ая, -ае.

Н. тытунь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)