на́т

часціца

Крыніцы: sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

на́т

злучнік, злучальны

Крыніцы: sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нат,

Разм. Скарочаная форма слова «нават».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Нат (наʼт) ’нават’ (Гарэц., ТСБМ, ТС). Скарочана ад на́ват (гл.), што ў сваю чаргу з польск. nawet (< na wet ’напаследак’, ад сярэдневяковага ням. wet, сучаснага Wette ’заклад, пары’), не раней XVII ст., параўн. у Бярынды: Ла́комый на веты на канфекты (’на дэсерт’). Паводле Карскага (1, 337), праз стадыі наэ́т — на́ат, зафіксаваныя ў Федароўскага. З бел. нат > літ. net ’тс’, збліжанае народнаэтымалагічна з формамі з адмоўем ne‑, гл. Трубачоў, Зб. Курыловічу, 334.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

грана́та, -ы, ДМ -на́це, мн. -ы, -на́т, ж.

Разрыўны снарад.

Ручная г.

Супрацьтанкавая, асколачная г.

|| прым. грана́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

качаня́ і качанё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нат; н.

Птушаня качкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сана́та, -ы, ДМ -на́це, мн. -ы, -на́т, ж.

Музычны твор для аднаго або некалькіх інструментаў, які складаецца з трох або чатырох кантрастуючых частак рознага характару і тэмпу, адна з якіх мае форму санатнага алегра.

С.

Бетховена.

|| прым. сана́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

благачы́нны, ‑ага, м.

Служыцель культу, што кіруе цэрквамі некалькіх парафіі. Не простым на[ва]т, а благачынным папом ён [Красноўскі] стаў амаль праз месяц. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каардына́та, -ы, ДМ -на́це, мн. -ы, -на́т, ж.

1. Адна з велічынь, якая вызначае месцазнаходжанне пункта на плоскасці або ў прасторы (спец.).

Геаграфічныя каардынаты.

2. перан., мн. Звесткі пра месцазнаходжанне або месцапражыванне каго-н. (разм.).

Напішы мне свае к.

|| прым. каардына́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак., што.

Абшываць шалёўкай (у 2, 4 знач.). Шаляваць хату. □ [Вінцэсь] шаляваў вокны, а сам пасміхаўся, сочачы за Марыляй: яна быццам пасталела, нат падрасла, пасыцела трохі ў целе, але ўсё ж асталася зграбнай. Мікуліч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)