напраўля́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
напраўля́ю |
напраўля́ем |
| 2-я ас. |
напраўля́еш |
напраўля́еце |
| 3-я ас. |
напраўля́е |
напраўля́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
напраўля́ў |
напраўля́лі |
| ж. |
напраўля́ла |
| н. |
напраўля́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
напраўля́й |
напраўля́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
напраўля́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
напраўля́ць несов.
1. (оттачивать лезвие) направля́ть;
2. чини́ть, исправля́ть, нала́живать;
1, 2 см. напра́віць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напраўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да направіць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак.
1. што. Адрамантаваць, зрабіць прыгодным для карыстання.
Н. рухавік.
2. што. Падвастрыўшы, зрабіць прыгодным для карыстання.
Н. брытву.
3. чаго. Унесці вялікую колькасць паправак, змен (у тэкст, карэктуру і пад.).
Н. памылак.
|| незак. напраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напраўля́цца, ‑яецца; незак.
Зал. да напраўляць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напра́ўка, ‑і, ДМ ‑ўцы, ж.
Дзеянне паводле дзеясл. напраўляць — направіць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напраўля́цца несов., страд. направля́ться; исправля́ться, нала́живаться; см. напраўля́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пра́витьII несов.
1. (исправлять ошибки) пра́віць, папраўля́ць, выпраўля́ць;
2. (вправлять вывихнутое) прост. упраўля́ць;
3. (выпрямлять) спец. выпро́стваць, выраўно́ўваць;
4. (бритву) напраўля́ць, наво́дзіць; (точить) вастры́ць;
5. (совершать, отправлять) уст. пра́віць; (тризну и т. п.) спраўля́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ладава́ць 1, ладова́ті ’прыводзіць у парадак, падпраўляць, рыхтаваць, укладваць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.), ’рамантаваць, напраўляць’ (Нар. словатв.), укр. ладува́ти ’рыхтаваць, прыстасоўваць’, польск. ładować ’даводзіць да ладу, рамантаваць, рыхтаваць’ (Малапольшча, Мазоўша), чэш. мар. ladovat se ’рыхтавацца да чаго-небудзь’, ’цешыцца, чакаючы штосьці’. Паўн.-слав. утварэнне ад ladъ > лад (гл.). Параўн. ла́дзіць. Сюды ж ла́давацца, ладава́цца ’прыводзіць у парадак, уладкоўваць, збірацца’ (ТСБМ).
Ладава́ць 2 ’складваць’ (Сцяшк.), слонім. ’грузіць’ (Нар. лекс.), ’класці нешта цяжкае’ (Сцяц.), ’падымаць бярвёны на воз пры дапамозе лада’ (ганц., Сл. паўн.-зах.), ст.-бел. ладовати ’грузіць, нагружаць’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. ładować ’накладваць, нагружаць, абцяжарваць’ (XVI ст.), якое з с.-в.-ням. laden, ням. laden ’накладваць, напаўняць’, ’зараджаць (зброю)’ (Слаўскі, 4, 421). Сюды ж ст.-бел. ладовница, лядовница ’патранташ’ (XVII ст.), запазычаныя са ст.-польск. ładownica ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рамяство́ ’вытворчасць вырабаў ручным саматужным спосабам; саматужніцтва’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Касп.), рамясло́ ’тс’, рэмясло́ ’ручное майстэрства, умельства’ (Ласт., Сл. ПЗБ), рэмесло́ ’рамяство, занятак’ (ТС), раме́сніцтва ’занятак рамяством’ (Байк. і Некр.). Параўн. укр. ремесло́, реме́ство ’тс’, рус. ремесло́, дыял. ремество́, польск. rzemiosło, в.-луж. rjemjesło, н.-луж. ŕemesło ’тс’, чэш. řemeslo, славац. remeslo, ст.-серб. ремезьство, ст.-слав. ремьство. Параўн. таксама ст.-літ. remẽsas ’рамеснік’, remẽstas ’рамяство’, лат. remêsis ’цясляр’, ramtýti ’секчы сякерай’, лат. ram̃stît ’секчы тупой сякерай, пілаваць тупой пілой’, ст.-прус. romestue ’сякера’, англ.-сакс. remian ’напраўляць, аднаўляць’. Фасмер (3, 469) мяркуе пра сувязь са ст.-рус. ремезъ (адзіная фіксацыя XIV ст.), рус. цвяр. ремеза́ ’спраўны, дзелавы чалавек’, што няпэўна. Паводле Віткоўскага (Зб. Русэку, 237), форма ремесло з’яўляецца з XVI ст. паланізмам ва ўсходнеславянскіх мовах, які ў пачатку XIX ст. канчаткова выцясніў з ужывання ў рускай мове формы на ‑ство (ремьство, ремество).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)