ме́рка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ме́рка |
ме́ркі |
| Р. |
ме́ркі |
ме́рак |
| Д. |
ме́рцы |
ме́ркам |
| В. |
ме́рку |
ме́ркі |
| Т. |
ме́ркай
ме́ркаю |
ме́ркамі |
| М. |
ме́рцы |
ме́рках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ме́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Пэўны размер.
Зняць мерку.
2. Прадмет, які служыць для вымярэння даўжыні.
◊
Мераць адной меркай — падыходзіць да ўсіх і да ўсяго аднолькава, не ўлічваючы асаблівасцей кожнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ме́рка ж.
1. (действие) ме́ранне, -ння ср.;
2. в др. знач. ме́рка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́рка ж., в разн. знач. ме́рка; (критерий — ещё) мери́ло ср.;
пад ~ку не падыхо́дзіць — под ме́рку не подхо́дит;
м. з папе́ры (з вяро́ўкі) — ме́рка из бума́ги (из верёвки);
м. ва́ртасці — мери́ло сто́имости;
◊ ме́раць усі́х адно́й ~кай — ме́рить всех одно́й ме́ркой;
свая́ м. — свой арши́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Адпаведны размер чаго‑н. Каб абутак шыць па мерцы: Не вялікі, не малы, Прымяраеш, круціш-верціш — Падбіраеш капылы. Непачаловіч.
2. Прадмет, які служыць для вымярэння даўжыні. Калі заходзім у другую палавіну хаты нашага калгаснага садоўніка .., у вочы адразу кідаецца двухметровая, з адламаным канцом-нагой, брыгадзірская мерка «каза». Шуцько.
3. Пасудзіна для мерання чаго‑н. вадкага або сыпучага. — Гэты хлапчук без чаргі, не адпускайце, — нібы прачнулася .. [жанчына] ад бразгату літровай меркі аб бітон. Пальчэўскі. Хлеба нам гаспадыня не прыбаўляла, бульбы таксама насыпала адну мерку: хочаш — еш, хочаш — бяры з сабою. Якімовіч.
4. перан. Спосаб ацэнкі, крытэрый. — Я пачынаю думаць, што да ўсяго трэба падыходзіць з нейкаю меркаю, але гэтай меркі ў мяне няма. Колас. Кастрычнік, Ні ў чым ты не знаеш стандарту, Нічога не мераеш меркай крывою. Барадулін.
5. Уст. Плата збожжам за памол у млыне. Пакуль прымаць мерку ў новых завознікаў, студэнт паглядзеў на вялікія, як добрыя парсюкі, мяхі Сценкі Мякіша, што хітра прысуседзіліся каля самага каша. Брыль.
•••
Мераць усё (усіх) сваёй меркай гл. мераць.
Мераць усіх адной меркай гл. мераць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракру́стаў, -тава.
У выразе: пракрустава ложа (кніжн.) — мерка, пад якую сілком падганяюць, прыстасоўваюць што-н. [ад імя міфічнага старажытнагрэчаскага разбойніка Пракруста, які сваім ахвярам абсякаў ці выцягваў ногі па даўжыні свайго ложа].
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ме́ранне ср. (действие) измере́ние, ме́рка ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сме́рок м., прост. ме́рка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ло́жа², -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Месца для спання, пасцель (уст.).
2. Паглыбленне ў грунце, па якім цячэ водны паток.
Л. ракі.
◊
Пракрустава ложа (кніжн.) — мерка, пад якую сілком падганяюць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
метро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, мн. -і, -ро́вак, ж. (разм.).
1. Мерка (звычайна двухметровая), пры дапамозе якой падлічваюць што-н. у метрах.
2. Пра дровы, дошкі і пад. даўжынёю ў адзін метр.
Дошка-м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)