Махаво́е
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
| н. |
| Н. |
Махаво́е |
| Р. |
Махаво́га |
| Д. |
Махаво́му |
| В. |
Махаво́е |
| Т. |
Махавы́м |
| М. |
Махавы́м |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
махавы́
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
махавы́ |
махава́я |
махаво́е |
махавы́я |
| Р. |
махаво́га |
махаво́й
махаво́е |
махаво́га |
махавы́х |
| Д. |
махаво́му |
махаво́й |
махаво́му |
махавы́м |
| В. |
махавы́ (неадуш.)
махаво́га (адуш.) |
махаву́ю |
махаво́е |
махавы́я (неадуш.)
махавы́х (адуш.) |
| Т. |
махавы́м |
махаво́й
махаво́ю |
махавы́м |
махавы́мі |
| М. |
махавы́м |
махаво́й |
махавы́м |
махавы́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
махово́й махавы́;
махово́е колесо́ махаво́е ко́ла;
маховы́е пе́рья махавы́я пе́р’і.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мохово́й мо́хавы, махавы́, імхо́вы, імша́ны;
мохово́е боло́то мо́хавае (махаво́е) бало́та, імша́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кругля́к 1 ’кароткае тоўстае палена круглай формы’ (ТСБМ, П. С., Хар., Сцяшк., Янк. III, Шушк., В. В., Шат., Сл. паўн.-зах.). Гл. круглы.
Кругля́к 2 ’махавое балота з вадой’ (Яшк.). Гл. круг 8.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Камяні́ца 1 ’каменны або цагляны будынак’ (Нас., Нік. Очерки, Сцяц. Нар., Гарэц.). З польск. kamienica ’тс’.
Камяні́ца 2 ’поле з камяністай глебай’ (ТСБМ, Яшк.), рэгіянальнае (магілёўскае) утварэнне, як і іншыя падобныя словы з лакальным значэннем (махаві́ца ’махавое балота’). Гл. Сцяцко, Афікс. наз., 110.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мачы́ла ’шырокая яма ў нізкім месцы, дзе мочаць лён’ (докш., Янк. Мат.), рэч. мачылішча, мін. мачышча; арш., лёзн. мачылка ’зыбкае, махавое балота’ (Яшк.). Укр. мочи́ло, рус. мочи́ло, мочи́лище, мочилка, мочище, польск. moczydło, чэш., славац. močidlo славен. močílo, серб.-харв. мо̀чило. Прасл. močidlo, у якім у суфіксе ‑dlo мае другаснае значэнне месца дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́хавы, ‑ая, ‑ае і махавы́ 2, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да моху; састаўной часткай якога з’яўляецца мох. Грыбны ўгар нядоўгі. Тыдзень-другі, ад сілы тры, і баравікі паступова пачынаюць знікаць. І толькі заўзятыя грыбнікі ўсё яшчэ працягваюць таптаць у барах мяккі мохавы дыван. Ігнаценка. Маладняк і махавое покрыва выгараць у яловым лесе гэтак жа, як і ў сасновым. Гавеман. // Які зарос мохам. Зялёнай кругловінай называўся невялічкі грудок на мохавым балоце, зарослы маладым дубняком і арэшнікам. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак., што.
1. Прывесці ў кругавы рух; крутнуць. Пакруціць махавое кола. Пакруціць тачыла.
2. Кругавым рухам змяніць становішча чаго‑н. Пакруціць выключальнік. □ Канстанцін Міхайлавіч пакруціў рычажок прыёмніка, пашукаў іншае станцыі. Лужанін.
3. Разм. Туга звіць адно з другім.
4. Зламаўшы, паскручваць канцы паміж сабой, зблытаць усё, многае. Пакруціла бура пшаніцу ў полі.
5. і чым. Круціць некаторы час. Віктар Сяргеевіч пакруціў у руках бітон, потым зірнуў праз адчыненыя дзверы кухні некуды ў прастору і ўсміхнуўся. Гамолка. Палкоўнік прыжмурыўся.., пакруціў галавою. — Ты, Віктар, як заўсёды, гаворыш ісціну! Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Вобад (суцэльны або са спіцамі), які круціцца на восі і забяспечвае рух сродкаў перамяшчэння (калёс, аўтамашын і пад. або механізмаў).
К. да тачкі.
Рулявое к.
Махавое к.
2. Пра ўсё, што мае форму круга або кальца.
К. каўбасы.
3. перан. Пералік, аб’ём чаго-н.
К. вобразаў у рамане.
К. нявырашаных пытанняў.
4. перан., чаго. Галіна, сфера якой-н. дзейнасці.
К. дзейнасці.
К. агульных інтарэсаў.
5. перан., каго. Група людзей, аб’яднаных чым-н. агульным.
К. гледачоў тэатра.
К. сяброў.
6. звычайна мн., перан., каго або якія. Грамадскія, прафесійныя групоўкі людзей.
Колы беларускай інтэлігенцыі.
Навуковыя колы.
◊
Ні ў кола ні ў мяла (разм., неадабр.) — пра няўмелага, няздатнага чалавека.
Пятае кола ў возе — пра што-н. лішняе, зусім непатрэбнае.
|| памянш. ко́лца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ко́лавы, -ая, -ае.
К. след.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)