ма́тчын, -а.

1. Які належыць матцы.

Матчына хата.

Матчыны вочы ў сэрца глядзяць (прыказка).

2. Уласцівы матцы (у 1 знач.).

Матчына ласка.

3. Такі, як у маткі (у 1 знач.).

У Алесі матчыны вочы.

4. Родны; народны.

Матчына мова.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́тчын

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ма́тчын ма́тчына ма́тчына ма́тчыны
Р. ма́тчынага ма́тчынай
ма́тчынае		 ма́тчынага ма́тчыных
Д. ма́тчынаму ма́тчынай ма́тчынаму ма́тчыным
В. ма́тчын (неадуш.)
ма́тчынага (адуш.)		 ма́тчыну ма́тчына ма́тчыны (неадуш.)
ма́тчыных (адуш.)
Т. ма́тчыным ма́тчынай
ма́тчынаю		 ма́тчыным ма́тчынымі
М. ма́тчыным ма́тчынай ма́тчыным ма́тчыных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ма́тчын

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ма́тчын ма́тчына ма́тчына ма́тчыны
Р. ма́тчынага ма́тчынай
ма́тчынае		 ма́тчынага ма́тчыных
Д. ма́тчынаму ма́тчынай ма́тчынаму ма́тчыным
В. ма́тчын (неадуш.)
ма́тчынага (адуш.)		 ма́тчыну ма́тчына ма́тчыны (неадуш.)
ма́тчыных (адуш.)
Т. ма́тчыным ма́тчынай
ма́тчынаю		 ма́тчыным ма́тчынымі
М. ма́тчыным ма́тчынай ма́тчыным ма́тчыных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ма́тчын

1. (принадлежащий матери) матери́нский, ма́терин, ма́тери;

м. дом — матери́нский (ма́терин) дом; дом ма́тери;

2. (свойственный матери) матери́нский;

~на ласка — матери́нская ла́ска

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ма́тчын, ‑а.

1. Які належыць матцы (у 1 знач.). Матчына хата. Матчын голас. □ Аленка і Юрка садзяцца на зямлі каля матчынага ложка. Купала. // Які мае адносіны да маткі (у 1, 2 знач.), уласцівы ёй. Матчына ўцеха. Матчына ласка. □ Паўгода я быў матчынай нядоляй: кашляў, кашляў і кашляў. Бядуля. Наталля з матчыным пачуцц[ё]м глядзела на Клаву. Чорны. // Такі, як у маткі (у 1, 2 знач.). Вочы ў Святланы карыя і хітраватыя, матчыны, а валасы светлыя, бацькавы. Мехаў.

2. Родны; народны. Матчына мова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ма́терин ма́тчын, разг. ма́церын.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе́д

‘бацькаў або матчын бацька; стары чалавек’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. дзе́д дзяды́
Р. дзе́да дзядо́ў
Д. дзе́ду дзяда́м
В. дзе́да дзядо́ў
Т. дзе́дам дзяда́мі
М. дзе́дзе дзяда́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дзя́дзька, -і, м.

1. мн. -і, -аў. Бацькаў або матчын брат.

У госці прыехаў д.

Лявон.

2. мн. -і́, -о́ў. Дарослы мужчына наогул; зварот да старэйшага мужчыны.

Скажыце, д., як прайсці ў бальніцу?

◊

І квіта, дзядзька Мікіта (разм.) — і ўсё тут.

|| ласк. дзя́дзечка, -і, мн. -і, -чак, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дваю́радны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца ў сваяцтве па дзеду ці бабцы з дзецьмі іх сыноў або дочак; стрыечны. Дваюрадны брат (дзядзькаў або цётчын сын). Дваюрадны дзядзька (бацькаў або матчын дваюрадны брат).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рыпе́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. рыпець, а таксама гукі гэтага дзеяння. Пачуўшы галасы і рыпенне варот, на двор выбег Лёнька. Гамолка. Пад рыпенне гордых мачтаў Расслухаў я ў марскім гуле Калыскі скрып і голас матчын. Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)