марш³, -а, мн. -ы, -аў, м.
Частка лесвіцы паміж дзвюма пляцоўкамі.
Лесвіца ў тры маршы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
марш², выкл.
1. Каманда, загад рухацца ў страі.
Шагам м.! 2. Ужыв. як загад выйсці, пайсці куды-н. М. адсюль!
Да дому м.!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́рш
‘спосаб хадзьбы; пераход войск’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ма́рш |
| Р. |
ма́ршу |
| Д. |
ма́ршу |
| В. |
ма́рш |
| Т. |
ма́ршам |
| М. |
ма́ршы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ма́рш
‘музычны твор; частка лесвіцы’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ма́рш |
ма́ршы |
| Р. |
ма́рша |
ма́ршаў |
| Д. |
ма́ршу |
ма́ршам |
| В. |
ма́рш |
ма́ршы |
| Т. |
ма́ршам |
ма́ршамі |
| М. |
ма́ршы |
ма́ршах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
марш¹, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Спосаб строга рытмічнай хадзьбы ў страі.
Цырыманіяльны м.
2. -у. Пераход войск паходным парадкам; паход.
Імклівы м.
3. -а. Музычны твор.
Спартыўны м.
|| прым. ма́ршавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́рш
выклічнік
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
марш I (род. ма́ршу) м., в разн. знач. марш;
ігра́ць м. — игра́ть марш;
цырыманія́льны м. — церемониа́льный марш;
кало́на на ма́ршы — коло́нна на ма́рше;
◊ кі́шкі м. ігра́юць — живо́т подвело́
марш II м. (часть лестницы) марш
марш III межд. марш;
ша́гам марш! — воен. ша́гом марш!;
м. адгэ́туль! — марш отсю́да!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маршII межд. марш;
ша́гом марш! воен. ша́гам марш! кро́кам руш!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маршI сущ. в разн. знач. марш, род. ма́ршу и (о музыкальном произведении, части лестницы) ма́рша м.;
церемониа́льный марш цырыманія́льны марш;
на марше на ма́ршы;
трау́рный марш жало́бны марш;
с марша з ма́ршу.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
марш 1, ‑а і ‑у; м.
1. ‑у. Спосаб мернай рытмічнай хадзьбы ў страі. Цырыманіяльны марш.
2. ‑у. Пераход войск паходным парадкам з аднаго раёна ў другі; паход. [Дывізія] рабіла марш па дваццаць-трыццаць кіламетраў, а тады спынялася ў якім-небудзь гарадку і навакольных вёсках на тры-чатыры дні, а то і на тыдзень. Марціновіч. Ні самалёты, ні танкі з запыленай пяхотай на брані, ні носьбіты пераможнага гулу — гарматы — нават на момант не спынілі свайго імклівага маршу на захад. Брыль.
3. ‑а. Музычны твор. Спартыўны марш. □ «Рэпертуар» .. [Тамаша] быў небагаты: два маршы, тры полькі, кадрыль. Бядуля.
4. ‑а. Спец. Частка лесвіцы паміж дзвюма лесвічнымі пляцоўкамі. Вось .. [Ніна Пятроўна] мінула першы марш лесвіцы, потым другі — і постаць яе знікла з маіх вачэй. Васілёнак.
•••
Кішкі марш іграюць гл. кішка.
[Фр. marche — хадзьба.]
марш 2, выкл.
1. Каманда для пачатку руху ў страі або для змены павольнага руху на больш хуткі. [Караневіч:] Усе падраздзяленне павінны прывесці сябе ў поўную гатоўнасць на выпадак, калі падасца каманда — шагам марш. Крапіва.
2. Разм. Загад пайсці куды‑н. — А ну, хлопцы, марш, — паказаў выразна кіем напрамак дзед. Васілевіч. Я моцна зазлаваў і папер беднае дзіця: — Кідай дровы! Панашу іх сам. А ну марш дадому! Карпюк.
[Ад фр. marche (заг. ад marcher) — ідзі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)