маку́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Вяршыня чаго-н.; верхавіна.

2. Верхняя частка галавы, макаўка.

Шапка сядзела на самай макушцы.

|| прым. маку́шачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

маку́шка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. маку́шка маку́шкі
Р. маку́шкі маку́шак
Д. маку́шцы маку́шкам
В. маку́шку маку́шкі
Т. маку́шкай
маку́шкаю		 маку́шкамі
М. маку́шцы маку́шках

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

маку́шка ж. (верхушка) маку́шка, -кі ж., вяршо́к, -шка́ м., верхаві́на, -ны ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

маку́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

1. Вяршыня чаго‑н.; верхавіна. Замерлі дрэў макушкі, Не зварухнецца ліст. Глебка.

2. Верхняя частка галавы, макаўка. Шапка-кубанка сядзела на самай макушцы. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

верхаві́на ж. верху́шка, маку́шка, ма́ковка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Маку́ха 1 ’рэшткі семя (ільнянога, сланечнікавага і пад.) пасля выціскання з яго алею’ (ТСБМ, Інстр. I, III, Гарэц., Мат.; гродз., Мат. АС; усх.-гом., КЭС, Бяльк., Растарг., Сл. ПЗБ). Укр. маку́ха, польск. makuch, makuchy, рус. маку́ха ’макуха макавага, гарчычнага, канаплянага і інш. насення’. Паводле формы магло б быць нават прасл. утварэннем ад мак і суф. ‑уха (< ‑uxa), які, аднак, надаваў экспрэсіўнае адценне. Калі ўлічыць польск. kuch, kuchy olejne, якія з ням. Kuchen (Брукнер, 279), а гэта даволі старажытнае слова, роднаснае з англ. cake, швед. kaka ’пячэнне, торт’, ст.-в.-ням. kuocho, тады можна гаварыць аб славянскім запазычанні з ням. Mohnkuchen, параўн. таксама швейц. Mägikuchen ’макавая макуха’ (Трубачоў, Дополн.; Фасмер, 2, 562).

Маку́ха 2, маку́шка ’вяршыня, верхавіна дрэва, гары’, ’верхняя частка галавы, макаўка’, ’галоўка маку’, ’бязрогая карова’ (Нас., Др.-Падб., ТСБМ, Гарэц., Шат., Бяльк., ТС, Растарг., Сл. ПЗБ; дзв., Нар. сл.), маку́шка ’вяршыня’, моку́шка ’ніжняя частка цыбулі’ (ельск., Мат. Гом.), ’кончык пальца на руцэ’ (расон., Шатал.), маку́шка ’верхавіна дрэва’ (ТСБМ, ТС). Рус. маку́шка, маку́ха ’тс’, укр. маківка ’галоўка маку’. Усх.-слав. утварэнне ад мак (гл.) з суфіксам ‑uxa, якое мела пеяратыўнае значэнне. Першапачаткова макуха абазначала ’галоўка маку’ (параўн. рус. алтайск. маку́шка ’тс’, валаг. ма́кушка ’мак’. Бел. макуша магло ўтварыцца самастойна (а не як кантамінацыя макуха і макушка) і, магчыма, вельмі даўно (адыменныя ўтварэнні гл. Слаўскі, SP, 1, 75).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

маку́ша, ‑ы, ж.

Тое, што і макушка (у 1 знач.). Праме[н]і, стрэлы залатыя, Макушы лесу прабіваюць І бляскам-ззяннем высцілаюць Нябёсаў багны патайныя. Колас. — Узгорак стромы, — сказаў Камар. — Макуша — голая. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ма́кавіна ж.

1. разг. (плод мака) ма́ковка;

2. обл. (верхняя оконечность) маку́шка, ма́ковка, верху́шка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ма́каўе 1 ’макаўкі, верхавіны дрэў’ (Бяльк.), ’ссечаныя вершаліны дрэў’ (Нас.) — Балтызм. Параўн. літ. makaũtė ’макушка’, ’мазгаўня’.

Ма́каўе 2, макавей ’свята братоў Макавеяў у дзень 14 жніўня’ (Др.-Падб., Растарг., Сл. ПЗБ), ма́каўе ’тс’ (Гарэц., Нас.). Ад назвы іудзейскага жрэчаскага роду Макаве́й.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ма́каўка I ж.

1. (плод, семенная коробочка мака) ма́ковка;

2. (церковный купол) глава́, ма́ковка; надгла́вок м., надгла́вье ср.;

3. разг. (верхняя оконечность) маку́шка, ма́ковка, верху́шка

ма́каўка II ж. основа́ние хвоста́ у ло́шади

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)