Магілёўская во́бласць Могилёвская о́бласть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Могилёвская о́бласть Магілёўская во́бласць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

магілё́ўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. магілё́ўскі магілё́ўская магілё́ўскае магілё́ўскія
Р. магілё́ўскага магілё́ўскай
магілё́ўскае		 магілё́ўскага магілё́ўскіх
Д. магілё́ўскаму магілё́ўскай магілё́ўскаму магілё́ўскім
В. магілё́ўскі (неадуш.)
магілё́ўскага (адуш.)		 магілё́ўскую магілё́ўскае магілё́ўскія (неадуш.)
магілё́ўскіх (адуш.)
Т. магілё́ўскім магілё́ўскай
магілё́ўскаю		 магілё́ўскім магілё́ўскімі
М. магілё́ўскім магілё́ўскай магілё́ўскім магілё́ўскіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

арша́на-магілёўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. арша́на-магілёўскі арша́на-магілёўская арша́на-магілёўскае арша́на-магілёўскія
Р. арша́на-магілёўскага арша́на-магілёўскай
арша́на-магілёўскае		 арша́на-магілёўскага арша́на-магілёўскіх
Д. арша́на-магілёўскаму арша́на-магілёўскай арша́на-магілёўскаму арша́на-магілёўскім
В. арша́на-магілёўскі (неадуш.)
арша́на-магілёўскага (адуш.)		 арша́на-магілёўскую арша́на-магілёўскае арша́на-магілёўскія (неадуш.)
арша́на-магілёўскіх (адуш.)
Т. арша́на-магілёўскім арша́на-магілёўскай
арша́на-магілёўскаю		 арша́на-магілёўскім арша́на-магілёўскімі
М. арша́на-магілёўскім арша́на-магілёўскай арша́на-магілёўскім арша́на-магілёўскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шкло́ўска-магілёўскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. шкло́ўска-магілёўскі шкло́ўска-магілёўская шкло́ўска-магілёўскае шкло́ўска-магілёўскія
Р. шкло́ўска-магілёўскага шкло́ўска-магілёўскай
шкло́ўска-магілёўскае		 шкло́ўска-магілёўскага шкло́ўска-магілёўскіх
Д. шкло́ўска-магілёўскаму шкло́ўска-магілёўскай шкло́ўска-магілёўскаму шкло́ўска-магілёўскім
В. шкло́ўска-магілёўскі (неадуш.)
шкло́ўска-магілёўскага (адуш.)		 шкло́ўска-магілёўскую шкло́ўска-магілёўскае шкло́ўска-магілёўскія (неадуш.)
шкло́ўска-магілёўскіх (адуш.)
Т. шкло́ўска-магілёўскім шкло́ўска-магілёўскай
шкло́ўска-магілёўскаю		 шкло́ўска-магілёўскім шкло́ўска-магілёўскімі
М. шкло́ўска-магілёўскім шкло́ўска-магілёўскай шкло́ўска-магілёўскім шкло́ўска-магілёўскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мясні́к, ‑а, м.

Той, хто гандлюе мясам або працуе на бойні. Так, напрыклад, у Гарбовіцкай воласці (Магілёўская эканомія) былі сельскія мяснікі, якія займаліся свабодным продажам мяса ў гандлёвыя дні ў Чэрыкаве. «Весці». Аднак жа на пратэст не паглядзелі: Бязлітасны ляснік панёс Яе Пярэстага на воз. Крапіва. // перан. Пра жорсткага чалавека. — Мяснік, а не суддзя!.. — раздалося дзесьці з кутка залы. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вуплува́ць ’выплываць’ (Бяльк., КСТ). Супадаючыя формы з усходу і поўдня Беларусі тлумачацца па-рознаму: магілёўская форма адлюстроўвае фанетычныя змены, звязаныя з сістэмай дысімілятыўнага акання і моцнай лабіялізацыяй ы паміж губнымі (вып‑ > вуп‑, Яшкін, Узаемадзеянне, 65; Вайтовіч, Ненаціскны вакалізм, 43 і наст.), палеская форма ўтворана ад плуць ’плыць’ з пераходам ы > у пасля губных (Вайтовіч, там жа, 45 і наст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

спяко́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Вельмі гарачы, душны. Стаяў спякотны летні дзень. Сонца хоць і пераваліла за поўдзень, але пякло неміласэрна. Чарнышэвіч. Лета ў гэтым годзе выдалася спякотнае і сухое. Хомчанка. Цяжка ў пасёлку з вадой. Калодзежаў тут небагата, ды і ў тых часта ў спякотнае лета вада перасыхае. Бяганская. // Прасякнуты спёкай, надзвычай нагрэты. Вырысоўвалася праз спякотную шыза-белую дымку цёмная паласа лесу. Шамякін. Калі пачаўся гэты подзвіг? У катлаване? Ці тады, Калі вятроў спякотных подых Адчуў геолаг малады. Панчанка. Там спякотнымі вятрамі Выпалена цаліна, Ды туды з будаўнікамі Едзе красная вясна. Зарыцкі.

2. Такі, якому ўласціва спякота. Спякотны стэп. □ Магілёўская ціхая вёска. Курная хата. Як далёка яны ад Мадрыда, Ад спякотнай Іспаніі. Кірэенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Асака́ 1 расліна Carex L.’ (БРС, Гарэц., Яруш.), осо́ка (Бесар.), палес. осока ’аер, Acorus Caramus’ (Бейл.), маг. сака́ ’Carex L.’ (Юрч., Гарэц.). Рус., укр. осока ’Carex’, польск. osoka ’Stratiotes aloides’ (балотная расліна, як і аер ці асака), ранейшы цытаваны прыклад (XIX ст.) у Дарашэўскага — з Мінскай губерні, таму, магчыма, польскае з беларускай. Няясна. Параўноўваюць з літ. ãšakà, лат. asaka ’рыбная костка’ (Мюленбах-Эндзелін, 1, 142; Фрэнкель, 18; Буга, Rinkt., 2, 295), а далей узводзяць да і.-е. кораня *ăkʼ‑ (гл. востры) (Міклашыч, 227). Міклашыч (290) звязваў і з коранем *sek‑ (гл. сячы), што вядзе да параўнанняў з ням. Säge ’піла’, англа.-сакс. secg ’асака, трыснёг’ (гл. Фасмер, 3, 163, і ўказ. там літаратуру). Магілёўская форма без а‑ можа тлумачыцца ці непасрэдна ад кораня sek‑, ці як вынік усячэння пачатковага а‑ (Зубаты, Studie, II, 2, 108, лічыў, што гэта а‑ ўспрымалася як прэфікс, але ў гэтым няма неабходнасці: а‑ магло ўспрымацца і як пратэтычнае).

Асака́ 2 ў выразе «асакою лезці (скакаць) у вочы» (з варыянтамі: ас(в)ою, сляпіцаю) ’назойліва прыставаць, невыносна дакучаць’ (Янк. БП, 396; Янк. БФ, 57). Магчыма, кантамінацыя слоў аса і асака, падмацаваная беларускімі экспрэсіўнымі ўтварэннямі на ‑ка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)