лыга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. што. Нанізваць якія-н. рэчы на нітку, шнурок, дрот і пад.

Л. пацеркі.

2. каго (што). Начэпліваць вяроўку на рогі, шыю жывёле.

Л. валоў.

|| наз. лыга́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лыга́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. лыга́ю лыга́ем
2-я ас. лыга́еш лыга́еце
3-я ас. лыга́е лыга́юць
Прошлы час
м. лыга́ў лыга́лі
ж. лыга́ла
н. лыга́ла
Загадны лад
2-я ас. лыга́й лыга́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час лыга́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лыга́ць несов.

1. низа́ть;

2. (верёвкой, своркой) свя́зывать; сча́ливать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

1. Нанізваць якія‑н. рэчы на шнурок, дрот і пад. Лыгаць баранкі.

2. Начэпліваць вяроўку на рогі, шыю жывёле. Лыгаць кароў. Лыгаць коней.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лыга́ць ’глытаць’ (Сцяшк.; свісл., Шатал.; Нар. Гом.), лыґа́ць ’тс’, лыгну́ць ’глынуць’ (свісл., беласт., Сл. ПЗБ), ’прагна выпіць’ (Ян.), лыґнуць, лыгену́ць ’грызнуць’, лыгам ’залпам’ (Сцяшк. Сл.), лы́гаць ’хутка, спяшаючыся есці’ (Бяльк.), ’есці (пра гусей)’ (Сцяц.), ’хлябтаць, лыкаць’ (ТС). Укр. лига́ти ’прагна піць, есці’, лигону́ти ’хлябтаць вялікімі глыткамі’, лигнути ’тс’, ’жэрці’; польск. łygać ’глытаць’ (паводле Слаўскага, 5, 392 — запазычанне з укр. мовы), чэш. мар. łygať, славац. ligac ’тс’. Прасл. паўн. lygati, якое з’яўляецца варыянтам прасл. lykati — ітэратыва да lъkati, lъknǫti > лкаць (гл.).

Лыга́ць 2 ’нанізваць што-небудзь на шнурок, дрот’ (ТСБМ), ’браць на повад (карову, вала), начэпліваць вяроўку на шыю жывёле’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл.; мазыр., З нар. сл.), лыгво ’налыгач на шыі вала’ (ельск., КЭС), ’вяроўка, на якую бяруць карову’ (мазыр., З нар. сл.). Укр. лига́ти ’накідваць вяроўку на рогі вала’, поли́гатися ’сыйсціся’, залига́ти ’завязваць, зблытваць’, рус. сарат. лигози́ть ’блытаць ніткі пры тканні’. Генетычна роднаснае да літ. laigõnas ’швагер’, ст.-грэч. λοιγωντίαν φρατρίαν (Гесіхій), а таксама з польск. liga ’вяроўка, шнур, якім абшываецца край ветразя (у плытагонаў)’, якое запазычана з н.-ням. līk (гальштынск. liek, гал. lijk ’тс’) — гл. Слаўскі, 4, 250. Да і.-е. *lieg‑//*leig̑‑, параўн. лац. ligāre ’звязваць, прывязваць’, алб. lith ’перавязваю’, с.-н.-ням. līk ’павязка’, ст.-ісл. lík ’ліна для ўмацоўвання грузаў’ (Бернекер, 1, 717; Фасмер, 2, 494; Трубачоў, Проспект, 59).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

низа́ть несов. ніза́ць, лыга́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лыга́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да лыгаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пралыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Лыгаць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лыга́цца несов., страд. низа́ться; свя́зываться; сча́ливаться; см. лыга́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

палыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Злыгаць усё, многае або ўсіх, многіх.

2. і без дап. Лыгаць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)