Ло́зы

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Ло́зы
Р. Ло́з
Ло́заў
Д. Ло́зам
В. Ло́зы
Т. Ло́замі
М. Ло́зах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ні́цы, -ая, -ае.

Пра дрэвы, кусты: з доўгімі звісаючымі галінамі.

Ніцыя лозы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лаза́ ж., в разн. знач. лоза́;

кусты́ лазы́ над рэ́чкай — кусты́ лозы́ над ре́чкой;

пле́сці ко́шыкі з лазы́ — плести́ корзи́ны из лозы́;

вінагра́дныя ло́зы — виногра́дные ло́зы;

○ ні́цая л. — та́льник;

◊ даць лазы́ — зада́ть пе́рцу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скарэ́ніць

‘утварыць карэнне (скарэніць лозы)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. скарэ́ню скарэ́нім
2-я ас. скарэ́ніш скарэ́ніце
3-я ас. скарэ́ніць скарэ́няць
Прошлы час
м. скарэ́ніў скарэ́нілі
ж. скарэ́ніла
н. скарэ́ніла
Загадны лад
2-я ас. скарэ́нь скарэ́ньце
Дзеепрыслоўе
прош. час скарэ́ніўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

скарэ́ньваць

‘утвараць карэнне (скарэньваць лозы)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. скарэ́ньваю скарэ́ньваем
2-я ас. скарэ́ньваеш скарэ́ньваеце
3-я ас. скарэ́ньвае скарэ́ньваюць
Прошлы час
м. скарэ́ньваў скарэ́ньвалі
ж. скарэ́ньвала
н. скарэ́ньвала
Загадны лад
2-я ас. скарэ́ньвай скарэ́ньвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час скарэ́ньваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

◎ Пло́зы ў песні: Ой, пайду я каля лозы, аж mcm арэ мілы плазы… (навагр., Дзмітр.). Гэта варыянт песні “Ой, пайду я каля луга, там мой мілы арэ плугам”. Лексема плазы ўтварылася пры ад’ідэацыі плуг‑сім і польск. pląsy ’поласы’ (гл. пачассі ’кавалак ворнай зямлі’) і пад уплывам рыфмы: лозы — плазы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лаза́, -ы́, мн. ло́зы, лоз і лозаў, ж.

1. Кусты некаторых парод вярбы, вінаграду.

Вінаградная л.

2. Доўгае гнуткае галлё вярбовых кустоў, вінаграду; матэрыял з лазовай драўніны ці кары.

Плесці кошыкі з лазы.

◊

Даць лазы (разм.) — адсцябаць розгамі.

|| прым. лазо́вы, -ая, -ае.

Лазовая кара.

Л. кошык.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

во́льха, ‑і, ДМ ‑льсе, ж.

Лісцевае дрэва сямейства бярозавых, якое расце ў сырых месцах; алешына. Смуткуюць вольхі і лозы Над срэбрам азёр. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ні́кнуць, -ну, -неш, -не; нік, ні́кла; -ні; незак.

1. Схіляцца, нахіляцца, апускацца.

Нікнуць лозы да зямлі.

2. перан. Вянуць.

Нікне трава ад спёкі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Станавіцца слабейшым па сіле праяўлення; слабець.

Нікне памяць.

4. перан. Знікаць.

Нікнуць агні ў змроку.

|| зак. пані́кнуць, -ну, -неш, -не; -нік, -кла; -ні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

обре́зка ж. абраза́нне, -ння ср., абрэ́званне, -ння ср., абрэ́зка, -кі ж.;

обре́зка виногра́дной лозы́ абраза́нне (абрэ́званне, абрэ́зка) вінагра́днай лазы́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)