ле́ший фольк. лясу́н, род. лесуна́ м.;

ну тебя к ле́шему! а ну цябе́ да д’я́бла (к чо́рту)!;

како́го ле́шего яко́га чо́рта.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

каду́к, -ка́ м., разг.:

к. яго́ ве́даеле́ший его́ зна́ет;

к. з імле́ший с ним

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лясу́н (род. лесуна́) м., миф. ле́ший, лесови́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лесови́к

1. обл. лесаві́к, -ка́ м.;

2. (леший) миф. лясу́н, род. лесуна́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лешукі́ ’лесуны, лясныя нячысцікі’ (Нік. Няч.). Рэгіянальнае бел. утварэнне з суф. ‑ук ад леш- (параўн. гродз. ле́шы (Сл. паўн.-зах.), рус. леший < lěs‑jь).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ле́шы ’нячыстая сіла’ (Сцяшк., ТС). Рус. леший ’лясун, д’ябал’. Адсубстантыўны прыметнік lešjь. Да лес (гл.). Параўн. ст.-рус. лѣший ’парослы лесам’. Літаратуру гл. Фасмер, 2, 490.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лі́ха ср.

1. несча́стье; беда́ ж.; ли́хо; зло;

2. фольк. (нечистая сила) ли́хо;

на́ л. — к сожале́нию; как на зло;

на л. — на чёрта, на кой чёрт;

л. ве́дае што — чёрт зна́ет что;

як на то́е л. — как на беду́;

каб на цябе́ л. — чтоб на тебя́ чёрт, чтоб тебе́ пу́сто бы́ло;

л. яго́ (вас, іх і г.д.) ве́дае — чёрт (ле́ший) его́ (вас, их и т.п.) зна́ет;

л. яго́ разбярэ́ — чёрт его́ разберёт;

л. яго́ бяры́ — чёрт с ним; прах его возьми́;

л. на яго́ — чёрт побери́ (подери́);

л. з ім — чёрт с ним;

не паміна́ць (успаміна́ць) лі́хам — не помина́ть ли́хом;

пазна́ць, пачы́м фунт л. — узна́ть, почём фунт ли́ха;

адку́ль усё л. ўзяло́ся — отку́да (из-за чего́) сыр-бор загоре́лся;

на яко́е л. — на кой чёрт, на кой тут;

няха́й яму́ л. — будь он нела́ден;

няма́ л. без дабра́посл. нет ху́да без добра́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ве́даць несов.

1. знать, име́ть представле́ние;

2. знать;

в. уро́к — знать уро́к;

3. знать; име́ть све́дения;

в. аб радні́ — знать (име́ть све́дения) о родны́х;

4. знать, быть знако́мым;

я яго́ зусі́м не ве́даю — я его́ совсе́м не зна́ю, я с ним совсе́м не знако́м;

5. знать, сознава́ть;

ён сваю́ даро́гу ве́дае — он свою́ доро́гу зна́ет;

6. знать, испы́тывать;

не в. спако́ю — не знать поко́я;

7. в знач. вводн. сл. ве́даеш (што) зна́ешь (что);

8. ве́дать;

в. спра́вамі — ве́дать дела́ми;

адзі́н бог ве́дае — одному́ бо́гу изве́стно;

в. збо́льшага — знать бо́лее или ме́нее;

в. не ве́даю — знать не зна́ю;

ве́даем мы вас — зна́ем мы вас;

ве́дай на́шых — знай на́ших;

в. сваё ме́сца — знать своё ме́сто;

в. цану́ — (каму, чаму) знать це́ну (кому, чему);

в., дзе ра́кі зіму́юць — знать, где ра́ки зиму́ют;

в. ме́ру — знать ме́ру;

в. толк — (у чым) знать толк (в чём);

в. у тва́р — знать в лицо́;

в. усе́ хады́ і вы́хады — знать все ходы́ и вы́ходы;

в. як аблу́пленага — знать как облу́пленного;

в. як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев;

не в., куды́ (дзе) во́чы дзець — не знать, куда́ глаза́ деть;

не в., куды́ (дзе) дзе́цца — не знать, куда́ дева́ться;

не ве́даць, куды́ (дзе) ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;

не в. ме́ры — не знать ме́ры;

не хаце́ць в. — не хоте́ть знать;

хто ве́дае, хто яго́ ве́дае — почём знать, как знать, кто его́ зна́ет;

чорт (лі́ха) ве́дае што — чёрт зна́ет что;

то́лькі і ве́дае (ве́даю, ве́даеш і г.д.), што... — то́лько и зна́ет (зна́ю, зна́ешь и т.д.), что...;

каб жа ве́даўе́сли бы знал;

бу́дзеш (бу́дзеце і г.д.) в. — бу́дешь (бу́дете и т.д.) по́мнить (знать);

аго́нь яго́ ве́даеле́ший его́ зна́ет;

чорт (лі́ха, хале́ра) яго́ ве́дае — чёрт (ле́ший) его́ зна́ет;

в. даро́гу — знать доро́гу;

со́раму не в. — стыда́ не знать;

як я ве́даювводн. сл. ско́лько (наско́лько) я зна́ю;

дай бо́жа ды не ве́даюпогов. дал бы бог;

не ве́дае ле́вая, што ро́біць пра́ваяпогов. не зна́ет ле́вая, что де́лает пра́вая

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чорт м. чёрт, дья́вол; сатана́; бес;

к ~ту — к чёрту, ко всем чертя́м;

на ~та — на кой чёрт;

да ~та — до чёрта;

адзі́н ч. — оди́н чёрт;

ні к ~ту — ни к чёрту;

ч. прынёс — чёрт принёс, нелёгкая принесла́;

чо́рта лы́сага — чёрта лы́сого;

яко́га ~та — како́го чёрта, како́го дья́вола;

ч. падаткну́ў — чёрт дёрнул (попу́тал);

~там падшы́ты — сорви́-голова́;

чэ́рці но́сяць — че́рти но́сят, нелёгкая но́сит;

чарця́м мо́ташна — чертя́м то́шно;

чэ́рці паласа́тыя — че́рти полоса́тые;

ч. лы́сы (лаза́ты) — чёрт лы́сый;

ч. яго́ ве́дае — чёрт (ле́ший) его́ зна́ет;

ч. ве́дае што — чёрт зна́ет что;

што за ч. — что за чёрт;

ч. не во́зьме — чёрт не возьмёт;

рабі́ць ~ту лы́саму — рабо́тать да́ром;

прада́ць чо́рту душу́ — прода́ть чёрту ду́шу;

каб яго́ ч. узя́ў — чёрт бы его́ побра́л;

ч. яго́ прыгна́ў — чёрт его́ принёс;

ч. пацягну́ў за язы́к — (каго) чёрт дёрнул за язы́к (кого);

ч. яго́ бяры́ — чёрт с ним;

ч. яго́е́, іх) не бярэ́ — чёрт его́ (её, их) не берёт;

у ~та на рага́х — у чёрта на рога́х;

сам ч. не брат — сам чёрт не брат;

аднаму́ ~ту вядо́ма — одному́ чёрту изве́стно;

сам ч. не разбярэ́ — сам чёрт не разберёт;

ч. нагу́ зло́міць — чёрт но́гу сло́мит;

куды́ яго́ ч. го́ніць — куда́ его́ чёрт го́нит;

скруці́ць ~ту ро́гі — слома́ть чёрту рога́;

ле́зці к ~ту ў зу́бы — лезть чёрту в пасть;

чым ч. не жарту́е! — чем чёрт не шу́тит!;

і ч. яго́ не бярэ́ — и ле́ший его́ не берёт;

ні к ~ту не ва́рты — ни к чёрту не годи́тся;

вы́думаць ~та з лапця́мі — вы́думать чёрт зна́ет что;

трыма́цца як ч. за душу́ — держа́ться как чёрт за́ душу;

сабра́ў ч. па́ру — собра́л чёрт па́ру;

баі́цца як ч. кры́жапогов. бои́тся как чёрт ла́дана;

усе́ чэ́рці адно́й шэ́рсціпогов. одни́м ми́ром ма́заны;

поп сваё, а ч. сваёпогов. поп своё, а чёрт своё;

ты на гару́, а ч. за нагу́погов. ты на́ гору, а чёрт за́ ногу;

бало́та без ~та не быва́епогов. бы́ло бы боло́то, а че́рти бу́дут;

бага́таму ч. дзяце́й калы́шапосл. бога́тому чёрт дете́й кача́ет;

у ці́хім бало́це чэ́рці вяду́ццапосл. в ти́хом о́муте че́рти во́дятся;

не такі́ стра́шны ч., як яго́ малю́юцьпосл. не так стра́шен чёрт, как его́ малю́ют;

сівізна́ ў бараду́, а ч. у рабры́нупогов. седина́ в бо́роду, а бес в ребро́;

ні бо́гу све́чка, ні ~ту качарга́погов. ни бо́гу све́чка, ни чёрту кочерга́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аго́нь (род. агню́) м.

1. в разн. знач. ого́нь;

згарэ́ць у агні́ — сгоре́ть в огне́;

агні́ го́рада — огни́ го́рода;

сігна́льныя агні́ — сигна́льные огни́;

артылеры́йскі а. — артиллери́йский ого́нь;

а. па во́рагу! — ого́нь по врагу́!;

хло́пец — а.! — па́рень — ого́нь!

2. костёр, огни́ще ср.;

раскла́сці а. — развести́ костёр;

анто́наў а. — анто́нов ого́нь;

бенга́льскі а. — бенга́льский ого́нь;

ве́чны а. — ве́чный ого́нь;

праметэ́еў а. — промете́ев ого́нь;

бе́глы а.воен. бе́глый ого́нь;

кінжа́льны а.воен. кинжа́льный ого́нь;

адкры́ць а. — откры́ть ого́нь;

лі́нія агню́ — ли́ния огня́;

сустрэ́чны а. — встре́чный ого́нь;

перакрыжава́ны а.воен. перекрёстный ого́нь;

вартавы́я агні́ — сторожевы́е огни́;

загараджа́льны а. — загради́тельный ого́нь;

шчы́льны а.воен. пло́тный ого́нь;

агнём і мячо́м — огнём и мечо́м;

а. яго́ ве́даеле́ший его́ зна́ет;

бая́цца як агню́ — боя́ться как огня́;

днём з агнём не знайсці́ — днём с огнём не найти́;

жартава́ць (гуля́ць) з агнём — шути́ть (игра́ть) с огнём;

з агню́ ды ў по́лымя — из огня́ да в по́лымя;

як скура́т на агні́ кру́ціцца — ужо́м извива́ется;

падлі́ць ма́сла ў а. — подли́ть ма́сла в ого́нь;

пусці́ць з агнём — преда́ть огню́;

адда́ць агню́ і мячу́ — преда́ть огню́ и мечу́;

памі́ж двух агнёў — ме́жду двух огне́й;

прайсці́ а., ваду́ і ме́дныя тру́бы — пройти́ ого́нь, во́ду и ме́дные тру́бы;

дастава́ць кашта́ны з агню́ — таска́ть кашта́ны из огня́;

няма́ ды́му без агню́погов. нет ды́ма без огня́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)