◊
ну тебя к ле́шему! а ну цябе́ да д’я́бла (к чо́рту)!;
како́го ле́шего яко́га чо́рта.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◊
ну тебя к ле́шему! а ну цябе́ да д’я́бла (к чо́рту)!;
како́го ле́шего яко́га чо́рта.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каду́к, -ка́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лясу́н (
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лесови́к
1.
2. (
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лешукі́ ’лесуны, лясныя нячысцікі’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ле́шы ’нячыстая сіла’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лі́ха
1. несча́стье; беда́
2.
◊ на́ л. — к сожале́нию; как на зло;
на л. — на чёрта, на кой чёрт;
л. ве́дае што — чёрт зна́ет что;
як на то́е л. — как на беду́;
каб на цябе́ л. — чтоб на тебя́ чёрт, чтоб тебе́ пу́сто бы́ло;
л. яго́ (вас, іх і г.д.) ве́дае — чёрт (
л. яго́ разбярэ́ — чёрт его́ разберёт;
л. яго́ бяры́ — чёрт с ним; прах его возьми́;
л. на яго́ — чёрт побери́ (подери́);
л. з ім — чёрт с ним;
не паміна́ць (успаміна́ць) лі́хам — не помина́ть ли́хом;
пазна́ць, пачы́м фунт л. — узна́ть, почём фунт ли́ха;
адку́ль усё л. ўзяло́ся — отку́да (из-за чего́) сыр-бор загоре́лся;
на яко́е л. — на кой чёрт, на кой тут;
няха́й яму́ л. — будь он нела́ден;
няма́ л. без дабра́ —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́даць
1. знать, име́ть представле́ние;
2. знать;
3. знать; име́ть све́дения;
4. знать, быть знако́мым;
5. знать, сознава́ть;
6. знать, испы́тывать;
7.
8. ве́дать;
◊ адзі́н бог ве́дае — одному́ бо́гу изве́стно;
в. збо́льшага — знать бо́лее или ме́нее;
в. не ве́даю — знать не зна́ю;
ве́даем мы вас — зна́ем мы вас;
ве́дай на́шых — знай на́ших;
в. сваё ме́сца — знать своё ме́сто;
в. цану́ — (каму, чаму) знать це́ну (кому, чему);
в., дзе ра́кі зіму́юць — знать, где ра́ки зиму́ют;
в. ме́ру — знать ме́ру;
в. толк — (у чым) знать толк (в чём);
в. у тва́р — знать в лицо́;
в. усе́ хады́ і вы́хады — знать все ходы́ и вы́ходы;
в. як аблу́пленага — знать как облу́пленного;
в. як свае́ пяць па́льцаў — знать как свои́ пять па́льцев;
не в., куды́ (дзе) во́чы дзець — не знать, куда́ глаза́ деть;
не в., куды́ (дзе) дзе́цца — не знать, куда́ дева́ться;
не ве́даць, куды́ (дзе) ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;
не в. ме́ры — не знать ме́ры;
не хаце́ць в. — не хоте́ть знать;
хто ве́дае, хто яго́ ве́дае — почём знать, как знать, кто его́ зна́ет;
чорт (лі́ха) ве́дае што — чёрт зна́ет что;
то́лькі і ве́дае (ве́даю, ве́даеш і г.д.), што... — то́лько и зна́ет (зна́ю, зна́ешь и т.д.), что...;
каб жа ве́даў — е́сли бы знал;
бу́дзеш (бу́дзеце і г.д.) в. — бу́дешь (бу́дете и т.д.) по́мнить (знать);
аго́нь яго́ ве́дае —
чорт (лі́ха, хале́ра) яго́ ве́дае — чёрт (
в. даро́гу — знать доро́гу;
со́раму не в. — стыда́ не знать;
як я ве́даю —
дай бо́жа ды не ве́даю —
не ве́дае ле́вая, што ро́біць пра́вая —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чорт
◊ к ~ту — к чёрту, ко всем чертя́м;
на ~та — на кой чёрт;
да ~та — до чёрта;
адзі́н ч. — оди́н чёрт;
ні к ~ту — ни к чёрту;
ч. прынёс — чёрт принёс, нелёгкая принесла́;
чо́рта лы́сага — чёрта лы́сого;
яко́га ~та — како́го чёрта, како́го дья́вола;
ч. падаткну́ў — чёрт дёрнул (попу́тал);
~там падшы́ты — сорви́-голова́;
чэ́рці но́сяць — че́рти но́сят, нелёгкая но́сит;
чарця́м мо́ташна — чертя́м то́шно;
чэ́рці паласа́тыя — че́рти полоса́тые;
ч. лы́сы (лаза́ты) — чёрт лы́сый;
ч. яго́ ве́дае — чёрт (
ч. ве́дае што — чёрт зна́ет что;
што за ч. — что за чёрт;
ч. не во́зьме — чёрт не возьмёт;
рабі́ць ~ту лы́саму — рабо́тать да́ром;
прада́ць чо́рту душу́ — прода́ть чёрту ду́шу;
каб яго́ ч. узя́ў — чёрт бы его́ побра́л;
ч. яго́ прыгна́ў — чёрт его́ принёс;
ч. пацягну́ў за язы́к — (каго) чёрт дёрнул за язы́к (кого);
ч. яго́ бяры́ — чёрт с ним;
ч. яго́ (яе́, іх) не бярэ́ — чёрт его́ (её, их) не берёт;
у ~та на рага́х — у чёрта на рога́х;
сам ч. не брат — сам чёрт не брат;
аднаму́ ~ту вядо́ма — одному́ чёрту изве́стно;
сам ч. не разбярэ́ — сам чёрт не разберёт;
ч. нагу́ зло́міць — чёрт но́гу сло́мит;
куды́ яго́ ч. го́ніць — куда́ его́ чёрт го́нит;
скруці́ць ~ту ро́гі — слома́ть чёрту рога́;
ле́зці к ~ту ў зу́бы — лезть чёрту в пасть;
чым ч. не жарту́е! — чем чёрт не шу́тит!;
і ч. яго́ не бярэ́ — и
ні к ~ту не ва́рты — ни к чёрту не годи́тся;
вы́думаць ~та з лапця́мі — вы́думать чёрт зна́ет что;
трыма́цца як ч. за душу́ — держа́ться как чёрт за́ душу;
сабра́ў ч. па́ру — собра́л чёрт па́ру;
баі́цца як ч. кры́жа —
усе́ чэ́рці адно́й шэ́рсці —
поп сваё, а ч. сваё —
ты на гару́, а ч. за нагу́ —
бало́та без ~та не быва́е —
бага́таму ч. дзяце́й калы́ша —
у ці́хім бало́це чэ́рці вяду́цца —
не такі́ стра́шны ч., як яго́ малю́юць —
сівізна́ ў бараду́, а ч. у рабры́ну —
ні бо́гу све́чка, ні ~ту качарга́ —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аго́нь (
1.
2. костёр, огни́ще
○ анто́наў а. — анто́нов ого́нь;
бенга́льскі а. — бенга́льский ого́нь;
ве́чны а. — ве́чный ого́нь;
праметэ́еў а. — промете́ев ого́нь;
бе́глы а. —
кінжа́льны а. —
адкры́ць а. — откры́ть ого́нь;
лі́нія агню́ — ли́ния огня́;
сустрэ́чны а. — встре́чный ого́нь;
перакрыжава́ны а. —
вартавы́я агні́ — сторожевы́е огни́;
загараджа́льны а. — загради́тельный ого́нь;
шчы́льны а. —
◊ агнём і мячо́м — огнём и мечо́м;
а. яго́ ве́дае —
бая́цца як агню́ — боя́ться как огня́;
днём з агнём не знайсці́ — днём с огнём не найти́;
жартава́ць (гуля́ць) з агнём — шути́ть (игра́ть) с огнём;
з агню́ ды ў по́лымя — из огня́ да в по́лымя;
як скура́т на агні́ кру́ціцца — ужо́м извива́ется;
падлі́ць ма́сла ў а. — подли́ть ма́сла в ого́нь;
пусці́ць з агнём — преда́ть огню́;
адда́ць агню́ і мячу́ — преда́ть огню́ и мечу́;
памі́ж двух агнёў — ме́жду двух огне́й;
прайсці́ а., ваду́ і ме́дныя тру́бы — пройти́ ого́нь, во́ду и ме́дные тру́бы;
дастава́ць кашта́ны з агню́ — таска́ть кашта́ны из огня́;
няма́ ды́му без агню́ —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)