лежабо́к, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).
Чалавек, які любіць доўга спаць, гультай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лежабо́к
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
лежабо́к |
лежабо́кі |
| Р. |
лежабо́ка |
лежабо́каў |
| Д. |
лежабо́ку |
лежабо́кам |
| В. |
лежабо́ка |
лежабо́каў |
| Т. |
лежабо́кам |
лежабо́камі |
| М. |
лежабо́ку |
лежабо́ках |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лежабо́к, ‑а, м.
Разм. Тое, што і лежань. Звычайна к гэтаму часу ўставалі ўсе, апроч самых заядлых лежабокаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лежабо́к ’гультай, абібок’ (Янк. II), міёр. ліжабок ’тс’ (З нар. сл.). Пранікла з рус. мовы, дзе маецца цэлае гняздо: лежебок(а), лежебокий, лежебочина, лежебочить і інш. (гл. СНРГ, 16, 331–332).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абібо́к, -а, мн. -і, -аў, м. (разм., неадабр.).
Гультай, лежабок, лайдак.
А. заўсёды шукае лёгкай работы.
|| прым. абібо́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абібо́к, ‑а, м.
Разм. пагард. Лежабок, гультай, лодар. [Жывіцкі:] Ты ўсё лёгкае работы хацеў і зрабіўся нарэшце абібокам, гультаём. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зава́ла, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Прыстасаванне ў форме металічнага стрыжня або жэрдкі для запірання дзвярэй.
Зачыніць дзверы на замок і завалу.
2. Тое, што і завал (у 1 знач.).
3. перан. Лянівы чалавек, лежабок (разм.).
|| прым. зава́льны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лежебо́ка м. и ж., разг. ле́жань, -жня м., абібо́к, -ка м., лежабо́к, -ка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Ламе́нь ’гультай, лежабок’ (Юрч. Фраз. 3). Да лом. Аб экспрэсіўным суф. ‑ень гл. Сцяцко (Афікс. наз., 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́рапень ’гультай, лежабок’ (Бяльк.). Магчыма, з варапай (гл.) з прычыны генералізацыі адмоўнай ацэнкі. Але параўн. рус. дыял. воропи́счина ’дубіна, палка’ і літ. vir̃ptis ’жэрдка, шост’, vir̃pstas ’тс’ (Іванаў, Тапароў, Иссл., 248), якія ставяцца ў сувязь з вороп, варапай. У такім выпадку мы, магчыма, маем справу з пераносным значэннем ворапень *’дубіна, жэрдка’ (перанос ’дубіна’ → ’лежабок, дурань’ звычайны) і з захаваннем архаічнай семантыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)