лапаце́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лапачу́ |
лапаці́м |
| 2-я ас. |
лапаці́ш |
лапаціце́ |
| 3-я ас. |
лапаці́ць |
лапаця́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лапаце́ў |
лапаце́лі |
| ж. |
лапаце́ла |
| н. |
лапаце́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лапаці́ |
лапаці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
лапо́чучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лапаце́ць несов., разг., см. лапата́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лапаце́ць, ‑ціць; незак.
Тое, што і лапатаць (у 1 знач.). Грэбляй цягнуліся з торфам фурманкі, услед за імі лапацеў гусенічны трактар. Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лапаце́ць ’хутка бегчы (аб конях)’ (Шат.), ’бегчы вельмі хутка’ (Бяльк.), луп. лопоце́ць ’бегчы, спяшацца’ (ТС). Балтызм. Параўн. літ. lapatúoti ’падскокваючы бегчы або ехаць на кані’, ’спяшацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лапаце́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. лапацець, а таксама гукі гэтага дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залапаце́ць, ‑пачу, ‑почаш, ‑поча; зак.
Разм. Пачаць лапацець. // Пралапацець. Ачнулася [Поля], калі ў галлі над самай галавой нешта раптам залапацела — мусіць, птушка спрасоння папраўляла крыло. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лапацу́к ’пацук’ (слаўг., Мат. АЛА). Відавочна, кантамінацыя лексем лапатун (< лапацець ’хутка бегчы стукаючы’) і пацук (А. А. Крывіцкі, вусн. паведамл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лупа́ціць ’бегчы (вельмі хутка знікаць)’ (браг., Мат. Гом.). Укр. лопоті́ти ’тупаць, бежучы’. У выніку кантамінацыі лупі́ць і лапаце́ць (гл.). Параўн. чэш. lupotat — аб дажджы. Адносна таго ж значэння лупі́ць параўн. рус. валаг. лупи́ть ’хутка ісці, бегчы’, серб.-харв. лу̏пити ’кінуцца, пабегчы’, балг. лу́пя ’тс’, ’хутка пабегчы’ (БЕР, 3, 521), бел. лупяну́ць ’рушыць у дарогу’ (Яруш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стукаць, стукацца, пастукваць, ляскаць, біць, біцца, цокаць; стукацець, стукатаць, грукаць, грукатаць, грукацець, тарахцець, ласкатаць, тукаць, тукатаць, тухкаць, тахкаць, цюкаць, бухаць, гопаць, гупаць, цупаць, лопаць, ляпаць, лескатаць, лапацець, лязгаць (разм.); барабаніць, бубніць, бубнець, малаціць (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)