ку́пка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ку́пка |
ку́пкі |
| Р. |
ку́пкі |
ку́пак |
| Д. |
ку́пцы |
ку́пкам |
| В. |
ку́пку |
ку́пкі |
| Т. |
ку́пкай
ку́пкаю |
ку́пкамі |
| М. |
ку́пцы |
ку́пках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ку́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Памянш. да купа (у 1, 2 і 3 знач.); невялікая купа. Купка бяроз. Купка дзяцей. Купка моху.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клачо́к 1 ’шматок’ (Бяльк.). Гл. клок 2. Словаўтварэнне гл. Сцяцко, Афікс. наз., 168.
Клачо́к 2 ’купка лесу сярод поля, лугу; невялікі кавалак зямлі’ (Яшк.). Гл. клачок 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарава́тка ’ўзгорачак’ (Касп.), ’купка лесу на гары’ (Яшкін). Утварэнне суфіксам ‑к(а) ад прыметніка *гараваты ’гарысты’. Параўн. рус. дыял. горова́тый ’крыху гарысты’ (СРНГ, 7, 54: кур., арл., тул., калуж.); параўн. і рус. горови́тый, укр. горови́тий. Лексема *гороватъка з’яўляецца на ўсх.-слав. глебе беларускім неалагізмам (няма ў СРНГ і вядомых укр. слоўніках).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гаманлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які любіць пагаварыць; гаваркі, гаварлівы. Нейкім асаблівым чуццём .. [Мікалай] адчуў неабходнасць падпарадкавацца гэтаму вясёламу, гаманліваму хлопцу з яснымі вачамі. Шамякін. // Ажыўлены, шумны (пра натоўп, гурт людзей і пад.). Вунь, быццам вецер прашумеў, прамільгнула гаманлівая купка дзяўчат, і ўжо з ваколіцы даляцела задзірыстая прыпеўка. Марціновіч. // перан. Шумлівы, незмаўкальны. Над рачулкай гаманлівай Заводзяць песні салаўі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насі́лы, ‑сіл; адз. няма.
Жэрдкі без насцілу для пераноскі сена ў копах. [Міхась і Алена] падсадзілі насілы пад капы і панеслі яе з балота на поплаў. Дайліда. Мужчыны і жанчыны трымалі ў руках граблі, вілы, з кожнага воза тырчалі насілы. Сабаленка. // Тое, што і насілкі. Маленькая купка людзей стаяла... Астатнія цягнуліся па снезе, несучы на самаробных насілах параненых і забітых. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
святле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Станавіцца светлым або больш светлым.
Валасы пасля мыцця святлеюць.
2. Пра надыход раніцы, дня.
На дварэ святлее (безас.).
3. перан. Станавіцца радасным, ласкавым.
Твар сябра святлее.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пра думкі, свядомасць: рабіцца больш ясным, нармальным.
Думкі сталі с.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца (пра што-н. светлае).
У гушчары ельніку святлела купка бяроз.
|| зак. пасвятле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і прасвятле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 3 і 4 знач.); наз. прасвятле́нне, -я, н. (паводле 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчо́паць, ‑пця; мн. шчопці, ‑яў; м.
Разм.
1. Тры пальцы рукі (вялікі, указальны, сярэдні), складзеныя канцамі разам. [Іванка] запусціў руку ў падраную кішэню світы і шчопцем грэбаў там за падкладкай, спадзеючыся хоць што-кольвек знайсці на падман голаду. М. Стральцоў.
2. Колькасць якога‑н. сыпучага рэчыва, якую можна ўзяць складзенымі такім чынам пальцамі. А тыя, хто да ворага пайшоў За баланду, за шчопаць сахарын[у], Бясследна знікнуць — іх зямля адрыне! — Згніюць без могілак і без крыжоў! Гаўрусёў. Мікола дастаў з кішэні капшук з тытунём. Сыпнуў шчопаць у кавалак адарванай газеты, падаў Уллянінаму бацьку. Паўлаў. // Невялікая купка, пучок чаго‑н. (валасоў, поўсці, шчаціння). На лаўцы каля дзвярэй сядзела чатырох: старэйшы дзядзька ў саламяным капелюшы, ад каўняра да вачэй зарослы густой каштанавай атавай барады; другі мужчына, відаць, не шмат маладзейшы за яго, але свяжэйшы, паголены, са шчопцямі рыжых вусікаў пад носам. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грамада, натоўп, гурт, чарада, кампанія, скопішча; талака, купа, купка, ватага, арава (разм.); брація (разм. жарт.); шаць, хеўра (разм. зняваж.); гурма (абл.); дружына, куча, кучка, гурба, кагал, капэла, рой, арда (перан.) / рабаўнікоў, забойцаў: банда
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)