◎ Кру́чка ’бручка’ (Нас., Нар. сл., Жд. 2, Шатал., Сцяшк. Сл., Сл. паўн.-зах.). У ДАБМ к. 276 не зафіксавана. Можна меркаваць, што кручка — кантамінацыйнае ўтварэнне ад каліка, каланка, наліўка (гл. ДАБМ, 459, кам. да к. 276) і бручка. Памылкова разглядалася як літуанізм (гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 143). Літ. kručkas само запазычанне з беларускай мовы. Гл. Фрэнкель, 302.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кручо́к

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кручо́к кручкі́
Р. кручка́ кручко́ў
Д. кручку́ кручка́м
В. кручо́к кручкі́
Т. кручко́м кручка́мі
М. кручку́ кручка́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

за́шчапка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

Прыстасаванне для запірання дзвярэй у выглядзе кручка або засаўкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́вязаць, -вяжу, -вяжаш, -вяжа; -вяжы; -вязаны; зак., што.

Сплесці пры дапамозе кручка, спіц.

В. узор.

|| незак. вывя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адмы́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Інструмент у выглядзе кручка, якім можна адамкнуць замок.

Універсальная а.

2. перан. Безадмоўны, надзейны спосаб (неадабр.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няшча́сце, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Бяда, гора; няшчасны выпадак.

Н. мне з табой!

Н. на чыгунцы.

2. Няўдача, адсутнасць поспеху.

Шчупак з кручка сарваўся, вось н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аплі́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Пяцелька для плацянога кручка (апліка).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кручко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кручка (у 1, 2 знач.). Кручковыя рыбалоўныя снасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саматра́с, ‑а, м.

1. Спец. Аўтаматычна механізм у самаходным камбайне, прызначаны для вытрасання зерня з саломы.

2. Зімовая рыбалоўная снасць, якая нагадвае паплаўковую вуду, дзе замест кручка прымацавана блясна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бязме́н, ‑а, м.

Ручная рычажная або спружынная вага. Азіраючыся, [Данік] адчыніў адрынку і ўбачыў у кутку каля дзвярэй бязмен: з булавешкай, але без кручка, на які падвешваюць тое, што важаць. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)