ко́мпас

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ко́мпас ко́мпасы
Р. ко́мпаса ко́мпасаў
Д. ко́мпасу ко́мпасам
В. ко́мпас ко́мпасы
Т. ко́мпасам ко́мпасамі
М. ко́мпасе ко́мпасах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ко́мпас, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прыбор для вызначэння старон свету, у якім намагнічаная стрэлка заўсёды паказвае на поўнач.

|| прым. ко́мпасны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́мпас м. ко́мпас

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́мпас ко́мпас, -са м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́мпас, ‑а, м.

Прыбор для вызначэння старон свету, у якім намагнічаная стрэлка паказвае на поўнач. Ісці па компасу. □ У яго [Білі] застаўся адзін толькі компас, і ён зрэдку пазіраў на яго, стараючыся ісці проста на захад. Лынькоў.

[Іт. compasso.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ко́мпас ’прыбор для вызначэння напрамкаў свету’ (ТСБМ). Ст.-бел. компасъ, конпасъ (з 1584 г.). Запазычанне са ст.-польск. kompas, якое з іт. compasso (Булыка, Запазыч., 164; Шанскі, 2, 8, 239–240).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ко́нпус ’компас’ (Бяльк.). Гл. компас.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гірако́мпас, ‑а, м.

Компас, у якім ролю магнітнай стрэлкі выконвае гіраскоп.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гіраскапі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гіраскопа; з гіраскопам. Гіраскапічныя прыборы. Гіраскапічны компас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дапамагчы́, -магу́, -мо́жаш, -мо́жа; -мо́г, -магла́, -ло́; зак.

1. каму. Аказаць дапамогу, пасадзейнічаць у чым-н.

Д. ў рабоце.

Д. распрануцца.

2. каму. Падтрымаць матэрыяльнымі сродкамі.

Д. грашамі.

Д. будаўнічымі матэрыяламі.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каму-чаму. З’явіцца сродкам для дасягнення мэты.

Лякарства дапамагло.

Компас дапамог зарыентавацца ў лесе.

◊

Дапамагчы гору (разм.) — выратаваць з цяжкага становішча.

|| незак. дапамага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)