ко́лца
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ко́лца |
ко́лцы |
| Р. |
ко́лца |
ко́лцаў |
| Д. |
ко́лцу |
ко́лцам |
| В. |
ко́лца |
ко́лцы |
| Т. |
ко́лцам |
ко́лцамі |
| М. |
ко́лцы |
ко́лцах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ко́лца ср., уменьш. коле́чко; см. ко́льца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́лца, ‑а, н.
Памянш. да кола (у 1, 2 і 3 знач.). Колцы ножак пранізліва візгатнулі. Савіцкі. У скрынцы пад прылаўкам [хлопцы] знайшлі колцы сухой каўбасы, закусілі. Новікаў. Уверх віліся колцы з самасаду, З трафейных цыгарэт плылі дымкі. Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Вобад (суцэльны або са спіцамі), які круціцца на восі і забяспечвае рух сродкаў перамяшчэння (калёс, аўтамашын і пад. або механізмаў).
К. да тачкі.
Рулявое к.
Махавое к.
2. Пра ўсё, што мае форму круга або кальца.
К. каўбасы.
3. перан. Пералік, аб’ём чаго-н.
К. вобразаў у рамане.
К. нявырашаных пытанняў.
4. перан., чаго. Галіна, сфера якой-н. дзейнасці.
К. дзейнасці.
К. агульных інтарэсаў.
5. перан., каго. Група людзей, аб’яднаных чым-н. агульным.
К. гледачоў тэатра.
К. сяброў.
6. звычайна мн., перан., каго або якія. Грамадскія, прафесійныя групоўкі людзей.
Колы беларускай інтэлігенцыі.
Навуковыя колы.
◊
Ні ў кола ні ў мяла (разм., неадабр.) — пра няўмелага, няздатнага чалавека.
Пятае кола ў возе — пра што-н. лішняе, зусім непатрэбнае.
|| памянш. ко́лца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ко́лавы, -ая, -ае.
К. след.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ба́нька
‘колца’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ба́нька |
ба́нькі |
| Р. |
ба́нькі |
ба́нек |
| Д. |
ба́ньцы |
ба́нькам |
| В. |
ба́ньку |
ба́нькі |
| Т. |
ба́нькай
ба́нькаю |
ба́нькамі |
| М. |
ба́ньцы |
ба́ньках |
Крыніцы:
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
колёсико ко́льца, -ца ср., обл. ко́лца, -ца ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
коле́чко ср., уменьш.
1. ко́лца, -ца ср.;
2. (перстень) пярсцёнак, -нка м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́ўгацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Хадзіць туды-сюды.
С. па вуліцы без справы.
2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.
Бабуля ледзь соўгаецца.
3. Перамяшчацца, рухацца.
Колца соўгаецца па дроце.
|| аднакр. саўгану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 3 знач.).
|| наз. со́ўганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мітэрка ’драўляны блок, колца, якія прыводзяць у рух катушку ў калаўроце’ (Касп.; міёр., Шатал.), ’драўлянае колца для замацавання шпулькі’ (прасл., Сл. ПЗБ), ’гайка на вінце’ (Нас.). Да му́тра (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Арэ́хва жалезнае колца для замацавання касы’ (Выг., дыс., 6), арэ́хаўка ’тс’ (ДАБМ, 832). Гл. рэхва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)