кла́д
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
кла́д |
кла́ды |
| Р. |
кла́да |
кла́даў |
| Д. |
кла́ду |
кла́дам |
| В. |
кла́д |
кла́ды |
| Т. |
кла́дам |
кла́дамі |
| М. |
кла́дзе |
кла́дах |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
клад прям., перен. скарб, род. ска́рбу м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клад, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Грошы або другія каштоўнасці, схаваныя або закапаныя дзе‑н. Шукаць клад. Клад манет. □ Навошта той клад, калі ў дзетках лад. Прыказка.
2. Разм. Пра тое, што мае вялікую вартасць, каштоўнасць. Для партызан.. [клунак з медыкаментамі] вялікі клад. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клад 1 ’схаваныя каштоўнасці, скарб’ (ТСБМ, Яшк.). Ст.-рус. кладъ ’тс’, серб.-харв. кла̑да ’дабро, маёмасць’, польск. kład ’тс’. Паралелі сведчаць аб тым, што значэнне ’клад’ узнікла яшчэ ў праславянскі перыяд. Этымалогія празрыстая: да klasti (гл. класці). Прасл. kladъ мае дакладную балтыйскую паралель: літ. klõdas ’слой, палажэнне’ (параўн. клад 2), якое да літ. klóti ’рассцілаць, пакрываць’ (Фрэнкель, 274–275).
Клад 2 ’укладка раўніны длы вырабу вугалю’ (Мат. Гом.), ’складзеныя дровы’ (Сл. паўн.-зах., Др.-Падб.). Да класці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кло́дава ’магільнік’ (Мат. Гом.). Гл. клад з. Ад *кладава.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кладо́ўка ’памяшканне для захавання прадуктаў’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш., Тарн.). Гл. клад 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клады́ ’могілкі’ (ТСБМ, Янк. I, ДАБМ, Нар. словатв., Чуд., Мат. Гом.). Гл. клад 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клат 1 ’раскладка снапоў для малацьбы’ (ДАБМ). Гл. кладч.
◎ Клат 2 ’складзеныя паколатыя дровы’ (Нар. сл.). Гл. клад©.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закліна́ць несов., в разн. знач. заклина́ть;
з. скарб — заклина́ть клад;
~на́ю цябе́, скажы́ пра́ўду — заклина́ю тебя́, скажи́ пра́вду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адкапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і адко́паны; зак., каго-што.
1. Капаючы, адшукаць, дастаць; выкапаць.
А. клад.
2. перан. Знайсці што-н. рэдкае і пад.; адшукаць (разм.).
Дзе вы адкапалі такую кнігу?
3. Адкідаць што-н. ад (з) чаго-н.
Адкапаць снег ад ганка.
4. Выканаўшы сваю норму, кончыць капаць, капацца (разм.); зрабіцца непрыгодным для капання.
Селянін ужо адкапаў сваё (перан.).
|| незак. адко́пваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адко́пванне, -я, н. і адко́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)