кве́цень, -і, ж., зб.
Кветкі (на дрэвах, раслінах, лузе і пад.); цвіценне.
К. садоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кве́цень
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
кве́цень |
| Р. |
кве́цені |
| Д. |
кве́цені |
| В. |
кве́цень |
| Т. |
кве́ценню |
| М. |
кве́цені |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
кве́цень ж., собир. цвет м., цвете́ние ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кве́цень, ‑і, ж., зб.
Кветкі (на дрэвах, раслінах, лузе і пад.). З горада на раку ветрык прыносіць пах мёду, пах духмянай ліпнёвай квецені — у Пінску цвіце ліпа. Сачанка. І правільна назвалі вёску Вішнякамі: не бывае той вясны, каб не хаваліся дамы ў белай квецені. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кве́цень 1 (ж. р.) ’кветкі (зборнае)’ (ТСБМ). Гл. квет.
Кве́цень 2 ’красавік’ (Нас., Сцяшк., Шатал.). Гл. квет. Бел. квецень памылкова разглядаецца як запазычанне з польск. kwiecień (Булыка, Запазыч., 145). У сапраўднасці гэта яшчэ праславянскае ўтварэнне: укр. квітень, рус. цветень, балг. цветен, серб.-харв. цветан, польск. kwiecień, чэш. květen, славац. kveteň. Суфіксальная дэрывацыя празрыстая: прасл. květ‑ьn‑jь. Прадуктыўны славянскі суфікс назоўнікаў ‑jь пашырае не менш прадуктыўны суфікс прыметнікаў ‑ьnъ. Назва месяца тады тлумачыцца як ’месяц цвіцення’ (Слаўскі, 3, 486; Краўчук УМШ, 1955, 3, 61; Шаур, Этимология–1971, 95).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цве́тень м., бот., прост. кве́цень, -ні ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бучне́ць, ‑ее; незак.
Рабіцца бучным. У даліне бушавала яблыневая квецень, бучнела трава, расцвіталі краскі, звінелі халодныя і празрыстыя ручаі ў траве. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кі́пень ’квецень’, ’гарачыня, спёка’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Некр., Бір., ТС, Бяльк., Сцяц.). Гл. кіпецень, кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
квітне́нне, ‑я, н.
1. Стан паводле знач. дзеясл. квітнець; цвіценне.
2. Тое, што і квецень. Чаромха над ракою зацвіла, Страсаюць снег свайго квітнення вішні. Ляпёшкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аздо́біцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.
Упрыгожыцца, прыбрацца, набыць прыемны выгляд. [Яблыня].. налілася вясновым сокам, набрыняла пупышкамі, распусціла маленькія лісточкі і нават ледзь-ледзь аздобілася ў белую квецень. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)