ква́дра, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

Кожная з чатырох фаз Месяца.

|| прым. ква́дравы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ква́дра

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ква́дра ква́дры
Р. ква́дры ква́драў
Д. ква́дры ква́драм
В. ква́дру ква́дры
Т. ква́драй
ква́драю		 ква́драмі
М. ква́дры ква́драх

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ква́дра ж. че́тверть, фа́за (луны);

пе́ршая к. — пе́рвая фа́за, новолу́ние ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ква́дра, ‑ы, ж.

Кожная з чатырох фаз Месяца (маладзік, сход, поўня, ветах). Неба ачысцілася ад хмар, выплыў месяц у другой квадры. Гарэцкі. Наста цвёрда вяла падлік святам і строга сачыла за квадрамі месяца. Колас. // перан. Стадыя, фаза, перыяд. Магдалена Прыбыткоўская ўбачыла, што вялікі клопат яе жыцця ўвайшоў у новую сваю квадру. Чорны.

[Ад лац. quadra — чатырохвугольнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ква́дра ’кожная з чатырох фаз месяца’ (ТСБМ, Нас., ТС, Касп., Шат., Сл. паўн.-зах., Шэйн, Бяльк., Сержп. Грам., Шпіл., Мядзв.), ’чвэрць гадзіны’ (Нас.), ’стадыя, фаза, перыяд’ (ТСБМ), ’чвэрць’ (Гарэц.), укр. квадра ’фаза месяца’ — запазычанні з польск. kwadra ’тс’. У значэнні ’чвэрць’ ужо ў ст.-польск., якое ў сваю чаргу з італ. quadra ’чвэрць кола або круга’. Гл. Брукнер, 286; Слаўскі, 3, 453–454; ЕСУМ, 2, 413.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ква́др

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ква́др ква́дры
Р. ква́дра ква́драў
Д. ква́дру ква́драм
В. ква́др ква́дры
Т. ква́драм ква́драмі
М. ква́дры ква́драх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

новолу́ние ср. маладзі́к, -ка́ м.; (первая фаза) пе́ршая ква́дра.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

маладзіко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да маладзіка. Маладзіковая квадра. □ Кожны месяц пастае маладзік перад нядзеляю, — маладзіковай празываецца тая нядзеля. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маладзіко́вы: ~вая ква́дра пе́рвая че́тверть, фа́за (луны́); новолу́ние ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ква́да ’квадра’ (Шатал.). Гл. квадра.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)