Ка́ця
назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
Ка́ця |
Ка́ці |
| Р. |
Ка́ці |
Ка́ць |
| Д. |
Ка́ці |
Ка́цям |
| В. |
Ка́цю |
Ка́ць |
| Т. |
Ка́цяй
Ка́цяю |
Ка́цямі |
| М. |
Ка́ці |
Ка́цях |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
шакала́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Разм. Плітка шакаладу. Пасля сказала [дзяўчынка]: — А мне баба Каця прыносіла, як ехала да Генькі, вафлі і дзве шакаладкі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жо́ра ’жарабя’, жо́ря (Бяльк.). Памяншальнае ўсячэнне жарабя (гл. жарабец) з пераносам націску на першы склад. Для ўсячэння падставай магло быць падвядзенне пад мадэль кароткіх назваў малых жывёл (ягня, цяля, дыял. ваўча, казя, каця, Сцяц., Афікс. наз., 197), звязанае з усячэннем паўторнай суфіксацыі (параўн. ласянёнак і ласё, там жа, 201). Няясны націск. Не выключана кантамінацыя з жэрці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́мнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Абл. Шуснуць, уваліцца. Дзядзька Антон бухнуў ломікам па засаўцы, і маса шамнула ўніз, за апалубку. Місько. Гэта ж Каця, а не Зіна, шамнула залетась у праломку. Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымя́ць, ‑мну, ‑мнеш, ‑мне; ‑мнём, ‑мняце; зак., што.
Прыціснуўшы, змяць трохі. Каця ступіла ў равок, вінтоўкай прымяла некалькі сцяблін, каб не заміналі. Хомчанка. Нарэшце [хлопец] напаў на цэлую [папяросу], прымяў яе, узяў у зубы і накіраваўся да Мішы прыкурыць. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распла́ўлены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад расплавіць.
2. у знач. прым. Які расплавіўся, растапіўся ад высокай тэмпературы. Каця вельмі любіла тыя часы хвалявання, калі разлівалі расплаўлены метал па формах. Скрыган. Гарэла свечка. Пахла расплаўленым воскам. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушмыгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Хутка і непрыкметна ўвайсці. Коля, нарэшце, ушмыгнуў у хату, падышоў да маці, прашаптаў: — Яна нежывая? Марціновіч. У зямлянку ўшмыгнула Каця — у чорным крамным сачыку, нейкая на дзіва бледная, стомленая. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скі́слы, ‑ая, ‑ае.
1. Пракіслы. Скіслае піва. Скіслы суп. // Які стаў кіслым (пра малако). Скіслае малако.
2. перан. Разм. Які страціў бадзёрасць, упэўненасць, стаў вялым, сумным. — Ты што гэта нейкі скіслы? — першай заўважыла Каця Шрубейка, шустрая, маленькая дзяўчына. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыплама́тыя, ‑і, ж.
1. Дзейнасць урада па ажыццяўленню знешняй, міжнароднай палітыкі дзяржавы мірным шляхам.
2. перан. Тонкі разлік, умельства і спрыт у дзеяннях, накіраваных на дасягненне якой‑н. мэты. Каця адкінула прэч усялякую дыпламатыю і спытала проста, патрабавальна: — Скажы, Рая, чаму ты капрызнічаеш? Шамякін.
[Фр. diplomatie.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патру́шчыць, ‑трушчу, ‑трушчыш, ‑трушчыць; зак., што.
Разм. Падушыць, паламаць, раздушыць, разбіць усё, многае. На дарозе стаялі мужчыны; вада замерзла, але колы машын і фурманак, ногі людзей патрушчылі слабы лядок. Шамякін. Магчыма, думала Каця, крушэння і не будзе, бо каменьчыкі невялікія. Патрушчыць іх поезд, і ўсё тут. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)