катэго́рыя

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. катэго́рыя катэго́рыі
Р. катэго́рыі катэго́рый
Д. катэго́рыі катэго́рыям
В. катэго́рыю катэго́рыі
Т. катэго́рыяй
катэго́рыяю		 катэго́рыямі
М. катэго́рыі катэго́рыях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

катэго́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

1. У філасофіі: асноўнае паняцце, якое адлюстроўвае найбольш істотныя сувязі і адносіны рэальнай рэчаіснасці і пазнання.

К. часу.

К. формы і зместу.

2. У навуковай тэрміналогіі: родавое паняцце, якое абазначае разрад з’яў, прадметаў ці найбольш агульную іх прымету.

Граматычныя катэгорыі.

К. роду.

Гістарычныя катэгорыі.

3. Група асоб, аднародных прадметаў, з’яў, аб’яднаных агульнасцю якіх-н. прымет.

Розныя катэгорыі людзей.

|| прым. катэгарыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; кніжн.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

катэго́рыя ж., в разн. знач. катего́рия;

к. ча́су — катего́рия вре́мени;

к. прычы́ннасці — катего́рия причи́нности;

прамо́ўца нале́жаў да ~рыі выда́тных вучо́ных — ора́тор принадлежа́л к катего́рии выдаю́щихся учёных;

запа́с пе́ршай ~рыі — запа́с пе́рвой катего́рии

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

катэго́рыя, ‑і, ж.

1. Асноўнае філасофскае паняцце, якое адлюстроўвае найбольш агульныя ўласцівасці і сувязі прадметаў і законы развіцця з’яў аб’ектыўнай рэальнасці. Катэгорыя часу. Катэгорыя неабходнасці. Катэгорыя формы і зместу.

2. У навуковай тэрміналогіі — родавае паняцце, якое абазначае разрад з’яў, прадметаў або найбольш агульную іх прымету. Граматычныя катэгорыі. Катэгорыя роду. Гістарычныя катэгорыі.

3. Група аднародных прадметаў, з’яў або асоб, якая выдзяляецца па якіх‑н. прыметах. Калектывізацыя робіць людзей і шчырымі прыяцелямі і зацятымі ворагамі, падзяляючы іх на розныя катэгорыі. Колас. Пашкоджанні, нанесеныя Бандарчуку, адносіліся да катэгорыі лёгкіх. Капусцін.

[Ад грэч. katēgoria — выказванне, суджэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асо́ба

‘граматычная катэгорыя’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. асо́ба
Р. асо́бы
Д. асо́бе
В. асо́бу
Т. асо́бай
асо́баю
М. асо́бе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

катего́рия в разн. знач. катэго́рыя, -рыі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ста́н

‘тулава, фігура; ліф; становішча; войска, адзін з ваюючых бакоў; катэгорыя дзеяслова’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ста́н ста́ны
Р. ста́ну ста́наў
Д. ста́ну ста́нам
В. ста́н ста́ны
Т. ста́нам ста́намі
М. ста́не ста́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прэдыкаты́ўнасць, -і, ж.

У граматыцы: катэгорыя, якая цэлым комплексам фармальных сінтаксічных сродкаў суадносіць паведамленне з тым ці іншым часавым планам рэчаіснасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неперахо́днасць, ‑і, ж.

Уласцівасць непераходнага. Катэгорыя непераходнасці дзеяслова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэдыкаты́ўнасць, ‑і, ж.

Спец. Уласцівасць прэдыката. Катэгорыя прэдыкатыўнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)